تاثیر پیش تیمارهای بذری بر ویژگی های جوانه زنی بذر چغندرقند (Beta vulgaris) در شرایط تنش خشکی

چکیده مبسوط

خشکی از مشکلات عمده تولید چغندرقند در ایران بوده و کمبود آب در اوایل رشد مهم ترین عامل محدودکننده جوانه زنی و استقرار چغندرقند محسوب می شود. آماده سازی بذر با مواد شیمیایی، عناصر غذایی یا پیش سرمادهی از روش های مهم کمک به جوانه زنی و سبز شدن سریع و یکنواخت و افزایش تحمل بذر به شرایط نامطلوب محیطی است.

به منظور بررسی اثر سرمادهی مرطوب و تیمار اسید کلریدریک بر بهبود جوانه زنی بذر چغندرقند رقم اکباتان تحت شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه شهرکرد اجرا گردید. فاکتور اول دو سطح بدون سرمادهی و با سرمادهی مرطوب در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت یک هفته و فاکتور دوم پیش تیمار اسیدکلریدریک 03/0 نرمال و آب مقطر در هفت سطح شامل شاهد، 2 ، 4 و 6 ساعت آب، 2 ، 4 و 6 ساعت اسید بودند. چهار سطح تنش خشکی (پتانسیل صفر، 2-، 4- و 6- بار) هم به عنوان فاکتور سوم در نظر گرفته شد.

درصد و سرعت جوانه زنی (حداقل 5 برابر) ، جوانه زنی نسبی (50%) ، طول ساقه چه و ریشه چه (10%) تحت تاثیر سرما و مدت زمان قرار گرفتن در اسید کلریدریک 03/0 نرمال نسبت به شاهد افزایش یافت. در شرایط بدون سرما با افزایش زمان قرارگیری در اسید، صفات جوانه زنی افزایش یافت و بالاترین مقادیر مربوط به بذر در اسیدکلریدریک 03/0 نرمال به مدت 6 ساعت بود. اگرچه در شرایط مطلوب، سرمادهی اثر اسیدکلریدریک را جبران نمود اما در تنش خشکی بالاترین مقادیر صفات جوانه زنی در تیمارهای سرمادهی و اسید دیده شد.

از آنجا که استقرار موفق بذر چغندرقند در شرایط تنش خشکی برای دستیابی به تراکم و عملکرد مطلوب کلیدی است، لذا استفاده از تیمار سرمای مرطوب به مدت یک هفته و قرار دادن بذرها در معرض اسیدکلریدریک توانست کارایی بذرها را در شرایط تنش افزایش دهد. این روند تحت تاثیر شدت خشکی بازهم افزایش یافت و قرار دادن بذرها در اسید توانست افزایش دو برابری جوانه زنی در تیمار خشکی 2- بار را به 4 برابر در سطح 6- بار نسبت به شاهد سرما دیده برساند. در مقایسه با کاربرد جداگانه، استفاده از سرمای مرطوب و اسیدکلریدریک بر کارایی بذر چغندرقند اثر هم افزایی داشت و به ویژه در شرایط تنش خشکی مشهود بود. جنبه های نوآوری: تیمار سرمای مرطوب و اسیدکلریدریک کارایی بذرهای چغندرقند را در شرایط تنش خشکی افزایش می دهد.
تیمار سرمای مرطوب و اسیدکلریدریک بر کارایی بذر چغندرقند اثر هم افزایی دارد.