خصوصیات جوانه زنی و فعالیت آنزیم های بذر توده های مختلف پنیرباد (Withania coagulans) در پاسخ به هیپوکلریت سدیم و پیش سرمادهی مرطوب

چکیده مبسوط گیاه پنیرباد از خانواده سیب زمینی، گیاهی است علفی که در مناطقی از جمله پاکستان، افغانستان، هند و ایران رشد می کند. گیاه پنیرباد با دارا بودن خواص دارویی، نقش مهمی در طب سنتی ایران دارد و دارای خواص تقویت ‎کنندگی، ترمیم کبد، ضدالتهاب و غیره می باشد. فقدان خواب یکی از ویژگی های مطلوب زراعی بذر بوده که برای رسیدن به بالاترین میزان جوانه زنی، سبز شدن و استقرار گیاه ضروری به نظر می رسد. ظرفیت جوانه زنی بذرهای گیاهان دارویی به طور معمول پایین بوده که به دلیل وجود خواب در بذرهای این گیاهان است. به این منظور در این تحقیق تاثیر ضد عفونی کردن بذر و پیش تیمار سرمادهی مرطوب بر خصوصیات جوانه زنی و فعالیت های آنزیمی بذر پنیرباد در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی تاثیر ضدعفونی کردن بذر و سرمادهی مرطوب بر ویژگی های جوانه زنی و فعالیت آنزیمی توده های مختلف پنیرباد، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار طی سال های 95-1394 در گروه زراعت دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل ضد عفونی کردن بذر دارای دو سطح (بدون ضدعفونی کردن و استفاده از هیپوکلریت سدیم به مدت 30 دقیقه) ، پیش سرمادهی مرطوب دارای دو سطح (بدون پیش سرمادهی و پیش سرمادهی مرطوب به مدت یک هفته) و چهار توده گیاه پنیرباد (توده های فنوج، خاش، سراوان و سرباز) بود). به منظور پیش سرمادهی مرطوب جهت فعال نمودن آنزیم های جوانه زنی، بذرها درون ظرف پوشش دار، روی فویل آلومینیومی منفذدار، به صورت عدم تماس مستقیم در مجاورت آب مقطر در دمای چهار درجه سلیسیوس قرار گفتند. به منظور کشت، به تعداد 25 عدد بذر درون هر پتری سترون دارای کاغذ صافی واتمن نمره 42 قرار گرفتند. به هر پتری ، پنج میلی لیتر آب مقطر اضافه شد. پس از اعمال تیمارها، ظروف توسط پارافیلم پوشیده شد و پتری ها در ژرمیناتور در دمای 25 درجه سلیسیوس و در روشنایی کامل به مدت 14 روز قرار داده شدند. نتایج آزمایش نشان داد که در توده های فنوج، خاش و سراوان بیشترین مقادیر درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه و بنیه بذر در 30 دقیقه ضدعفونی و یک هفته پیش سرمادهی مرطوب حاصل شد. در صورتی که توده سرباز نسبت به پیش سرمادهی مرطوب و ضد عفونی بذر روند معکوس در پیش گرفته و بیشترین مقادیر این صفات در تیمار عدم کاربرد ضدعفونی بذر و پیش سرمادهی مرطوب حاصل شد. از نظر فعالیت آنزیم های جوانه زنی، بیشترین مقادیر آلفا و بتا آمیلاز در توده فنوج، 30 دقیقه ضدعفونی با هیپوکلریت سدیم و یک هفته پیش سرمادهی مرطوب دیده شد. با توجه به نتایج به دست آمده، توده های فنوج، خاش و سراوان از گیاه دارویی پنیرباد نسبت به ضدعفونی کردن با هیپوکلریت سدیم به مدت 30 دقیقه و پیش سرمادهی مرطوب به مدت یک هفته واکنش مثبت نشان داده و این تیمارها موجب افزایش خصوصیات و فعالیت آنزیم های جوانه زنی شده است. توده سرباز واکنش خوبی نسبت به تیمارهای اعمال شده نداشته و از نظر خصوصیات و فعالیت آنزیم های جوانه زنی روند نزولی به خود گرفته است که دلیل این رفتار در توده سرباز را می توان به باراندگی سالانه کمتر و همچنین دمای بالاتر در مناطق تحت رویش این توده نسبت داد که موجب سخت شدن پوسته بذر و افزایش عومل بازدارنده جوانه زنی توده سرباز و ایجاد خواب در بذر جهت سپری کردن دوره گرم و خشک می گردد. به طور کلی، می توان استفاده از هیپوکلریت سدیم و پیش سرمادهی مرطوب را راهی برای شکست خواب غالب توده های گیاه پنیر باد توصیه نمود. جنبه های نوآوری: 1- ارزیابی تاثیر موسیلاژ درون کپسول بر بازدارندگی جوانه زنی بذر پنیرباد.
2- ارزیابی روند فعال سازی آنزیم های جوانه زنی جهت شکست خواب بذر پنیرباد.
3- بررسی پاسخ توده های مختلف پنیرباد به روش های شکست خواب اعمال شده.