واکاوی تاریخ نگاری بدلیسی؛ با تاکید بر دفتر چهارم هشت بهشت

در دوره حکومت بایزید دوم (حک: 918886ق) ، سنت تاریخ نگاری دودمانی جامعی در قلمرو آل عثمان پایه گذاری شد. حکیم الدین ادریس بن حسام الدین علی بدلیسی حنفی (م926ق) با نگارش هشت بهشت، یکی از نخستین آثار را در این سبک پدید آورد. وی تلاش کرد با ثبت تاریخ زندگانی سلاطین عثمانی از ابتدا تا محمد فاتح، شکوه این خاندان را به نمایش گذارد. این پرسش درباره این بازنمایی شایسته طرح است که بدلیسی متاثر از کدام طرح واره ها و الگوهای تاریخ نگارانه، تاریخ آل عثمان را به رشته تحریر درآورد؟ و در زمانه ثبات حکومت عثمانی، چگونه نخستین جنگ های این خاندان با امیرنشین های مسلمان آناتولی، و مهم تر از آن، شکست مخدومان خود را از تیمور، در اوراق هشت بهشت روایت و تحلیل کرد؟ این پژوهش قصد دارد با تاکید بر دفتر چهارم این کتاب و از طریق فهم روش و بینش مسلط بر تاریخ نگاری بدلیسی و الگوهای تاریخ نگارانه او، به این دسته از پرسش ها پاسخ دهد.
یافته های پژوهش، نشانگر آن است که هشت بهشت با هدف نمایشی از شوکت حکومت عثمانی، با الگوبرداری از متون تاریخ نگاری عصر چنگیزی و تیموری، یک تاریخ دودمانی مفصل از خاندان عثمانی را با نثری منشیانه تولید کرده است. بینش بدلیسی در این کتاب، متاثر از طرح واره های دینی او، به دنبال ایجاد مشروعیت سازی دینی مبتنی بر سنت غازی گری سلاطین عثمانی در برابر دشمنان آنان، به ویژه امیرنشین های آناتولی و تیمور است. ازاین رو، وی با هدف حاشیه رانی ننگ شکست از چهره مخدومانش، عامل اجتناب ناپذیر تقدیر الهی را به عنوان دلیل اصلی پیروزی تیمور برجسته کرده است