تعیین مقدار آزادیراختین موجود در Melia azedarach و M. indica

گیاهان Melia indica (چریش) و M. azedarach (زیتون تلخ) در طب سنتی مصرف فراوان دارند. این دو گیاه به عنوان حشره کش طبیعی معروف هستند. ماده عمده موجود در آنها آزادیراختین بوده که شاخص کنترل کیفیت این گیاهان محسوب می شود. در این تحقیق، میزان آزادیراختین موجود در برگ و میوه (میوه کامل، پوست میوه، پالپ و دانه) دو گیاه مذکور به روش HPLC تعیین شده است. برگ ها و میوه های گیاه چریش از بندرعباس و گیاه زیتون تلخ از گرگان جمع آوری و شناسایی شدند. قسمت های پوست، پالپ و دانه میوه از یکدیگر جدا شده و آسیاب شدند. 1000 میلی گرم از پودر توسط متانول عصاره گیری شد. میزان آزادیراختین موجود در نمونه ها توسط دستگاه HPLC با ستون C18، فاز متحرک استونیتریل: آب 60:40، سرعت جریان ml/min 1، طول موج nm 227 و به مدت 6 دقیقه اندازه گیری شد. نتایج نشان دادند که میزان آزادیراختین موجود در میوه کامل دو گیاه به طور قابل توجهی بیشتر از برگ می باشد. در میان میوه های دو گیاه، میوه چریش حدود دو برابر آزادیراختین بیشتری از زیتون تلخ داشت. میزان این ماده لیمونوئیدی در دانه چریش بیشتر از پالپ و پوست میوه بوده در حالی که در مورد زیتون تلخ در پوست میوه بیشتر و در دو قسمت دیگر تقریبا ناچیز بود. برای استفاده از گیاه جهت اثرات حشره کشی باید از پوست میوه زیتون تلخ استفاده نمود در حالی که در مورد چریش بهتر است عصاره گیری از میوه کامل انجام شود.