کاربرد شاخص های گزینشی در بهبود عملکرد دانه گندم نان (Triticum aestivum L.) در شرایط تنش خشکی

برای بهبود صفت پیچیده ای مانند عملکرد که وراثت پذیری پایینی دارد، از انتخاب غیرمستقیم توسط صفات دیگر و نیز شاخص های مناسب براساس چند صفت موثر بر عملکرد استفاده می شود. بدین منظور96 خانواده F3 حاصل از تلاقی ارقام گندم روشن با کویر به همراه والدین و نسل های F1 و F2 در سال زراعی 92-1391 در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در شرایط تنش خشکی کشت شدند. در این مطالعه، شاخص انتخاب اسمیت- هیزل و پسک- بیکر براساس پنج صفت وزن سنبله اصلی، طول ریشک، عرض برگ پرچم، وزن هزار دانه و عملکرد و همچنین پاسخ های مستقیم و همبسته این صفات محاسبه شدند. در شاخص های اسمیت- هیزل طول ریشک و در شاخص پسک- بیکر وزن سنبله بیشترین پاسخ به انتخاب را داشتند. کارایی نسبی انتخاب برای بهبود عملکرد از طریق انتخاب برای صفات وزن سنبله اصلی و طول ریشک بیشترین مقدار بود. طول ریشک، وزن هزار دانه و وزن سنبله اصلی پاسخ به انتخاب مثبت و عرض برگ پرچم پاسخ منفی در همه شاخص ها نشان دادند. بنابراین، انتخاب براساس این شاخص ها باعث گزینش خانواده هایی با طول ریشک و وزن دانه بالاتر و عرض برگ پرچم کمتر می شود. نتایج نشان داد که شاخص پسک- بیکر بالاترین کارایی انتخاب را دارا بوده و می تواند برای انتخاب ژنوتیپ های مناسب در تلاقی مذکور و برنامه های اصلاحی گندم نان مورد استفاده قرار گیرد.