مطالعه مولفه های معنایی واژه قرآنی «حمیم» بر مبنای روابط همنشینی و جانشینی

معناشناسی دانشی است که به بررسی معنا می پردازد و معناشناسی تاریخی – توصیفی از جمله مهمترین و رایج ترین روش های این علم به شمار می رود. یکی از شیوه های یافتن معانی دقیق واژه در معناشناسی تاریخی- توصیفی، استفاده از روابط همنشینی و جانشینی درون ساختار زبانی است. این روش بر نظریه ساختارگرایی استوار است. بدون شک کاربرد این روش در مطالعه و فهم قرآن که دارای لایه های پیچیده معنایی است، نقش عمده ای ایفا می نماید. مطالعه حاضر با هدف شناخت و معرفی معنا و مفهوم واژه حمیم در نظام معنایی قرآن کریم انجام شده و تلاش کرده است نقش واژگان همنشین و جانشین در کشف معنای «حمیم» بررسی نماید. بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر آن است که کدام یک ار واژگان همنشین و جانشین واژه حمیم در کشف معنای این واژه بیشتر کمک می کنند و مهمترین مولفه های معنایی واژه مذکور به عنوان شرایط لازم و کافی کدامند؟ نتایج این مقاله نشان داده است که مهمترین مولفه های معنایی واژه «حمیم» عبارت اند از اختصاص به حوزه عذاب، مایع بودن، دردناک و خشن بودن، ذوب کنندگی، مهلک بودن، ازبین بردن اعضا، و حرارت زیاد. علاوه بر این لفظ «حمیم» بر محور همنشینی با ماده های فعلی «صب» ، «ذاق» ، «سقی» ، «قطع» ، «سحب» و «صهر» و با مفردات اسمی «ماء» ، «غساق» ، «سموم» ، «عذاب» و بر محور جانشینی با واژه های «عذاب» ، «آنیه» و «نار» روابط معنایی دارد و غالب آیاتی که در آن ها واژه ی «حمیم» به کار رفته است، به حوزه ی معنایی کافران، منکران و خصومت گران دین اختصاص یافته است.