بررسی ویژگی های ساختاری و عملکردی لکه های اکولوژیک مراتع در سطوح مختلف مدیریتی در پارک ملی گلستان

جهت اعمال مدیریت علمی و صحیح بر اکوسیستم های مرتعی، داشتن اطلاعاتی از آن به عنوان شاخص های سلامت و کارکرد مورد نیاز است. ارزیابی اکوسیستم های مرتعی در برابر عکس العمل های محیطی و مدیریتی برای بهره برداران این نوع اکوسیستم ها از اهمیت بالایی برخوردار است. پارک ملی گلستان و مراتع اطراف آن با توجه به نوع مدیریتی (حفاظت) که بر آن ها اعمال می شود می تواند به لحاظ ساختاری و عملکردی کارکردهای متفاوتی داشته باشد. ازاین رو هدف از مطالعه حاضر بررسی خصوصیات ساختاری و عملکردی لکه های اکولوژیک مراتع در سه منطقه پارک ملی گلستان، منطقه حفاظت شده قرخود و منطقه ییلاقی اسپاخو است. بدین منظور در هر یک از مناطق مورد مطالعه در دامنه شرقی با استفاده از 3 ترانسکت 50 متری در جهت شیب غالب دامنه، لکه ها و مناطق بین لکه ای در 5 تکرار بررسی شد. با استفاده از مدل تحلیل عملکرد چشم انداز (LFA) ، سه ویژگی عملکردی (پایداری خاک ، نفوذپذیری خاک و چرخه مواد غذایی) و خصوصیات ساختاری شامل (تعداد لکه ها، سطح کل لکه ها، شاخص سطح لکه ها، شاخص سازمان یافتگی چشم انداز) بررسی شد. نتایج نشان داد اکثر خصوصیات ساختاری (میانگین طول لکه، تعداد لکه، میانگین عرض لکه، سطح کل، شاخص سطح لکه و شاخص سازمان) در منطقه پارک ملی بیشتر از منطقه قرخود و اسپاخو است. از نظر شاخص پایداری بین مناطق پارک ملی با قرخود در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری وجود ندارد. بین شاخص های نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری باهم نشان داد. در منطقه پارک ملی و قرخود بالاترین شاخص عملکردی مربوط به قطعه اکولوژیک گندمی+پهن برگ علفی و در منطقه اسپاخو بالاترین شاخص عملکردی مربوط به قطعه اکولوژیک بوته+پهن برگ علفی بود. از خصوصیات عملکردی و ساختاری می توان به عنوان هشدارهای اولیه برای تعیین تخریب مرتع و از این طریق اقدامات لازم جهت جلوگیری از شدت تخریب یا بهبود شرایط فراهم آورد.