تبیین و ارزیابی انواع ناسازگارباوری اختیارگرا در حل تعارض بین اختیار انسان و جهان جبری

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
اسازگارباوری اختیارگرا ، تعین علی حاکم بر تمام رخدادهای عالم را مانعی جدی بر سر راه اختیار فاعل می داند. از این رو، ذیل سه رویکرد نامتعین انگاری صرف ، علیت نامتعین رخدادها و علیت فاعل به دنبال راهی جهت تامین اختیار انسان است. در پژوهش حاضر به دیدگاه نظریه پردازان اصلی این سه حوزه اشاره کرده و به تبیین و نقد آن ها می پردازیم. سپس با اتکا به تعریف «اختیار» بر مبنای دو اصل «وجود جایگزین های محتمل در لحظه انتخاب» و «کنترل فعالانه فاعل نسبت به فعل» ؛ نشان خواهیم دا د که تنها «علیت فاعل» ، موفق به ارائه تصویری معقول از فاعلیت اختیاری انسان می شود؛ زیرا دیدگاه های رقیبش از نقش فاعل در کنترل و هدایت فعل اختیاری غفلت کرده و فعل اختیاری را صرفا به فعلی اتفاقی و تصادفی تقلیل می دهند. «علیت فاعل» با انکار انحصار نقش علیت برای رخدادها، مدعی است که آدمی در اراده کردن تنها متاثر از رخدادهای پیرامون خود نیست، بلکه بالذات و با قوای علی ای که دارد ، حداقل علت ایجاد یکی از رخدادهای نفسانی ای می شود که آغازگر فرایند تحقق فعل خارجی است. از این رو، به رغم تعین علی او حقیقتا مختار است و هدایت و کنترل فعلش را در دست دارد. تازه های تحقیق
نتیجه گیری به همان میزان که تعین انگاری علی تهدید جدی ای برای فعل اختیاری تحت کنترل فاعل به حساب می آید، نامتعین انگاری با دو نگاه «عدم علیت» و «علیت نامتعین رخدادها» نیز اختیار را تهدید کرده و نمی توانند به درستی ترسیم کننده جهانی باشند که فاعل در آن فعل خود را کنترل می کند؛ زیرا در جهانی فاقد ساختار علی و یا با ساختار علی نامتعین ، تحقق هر رخدادی صرفا اتفاقی و تصادفی است و به همان میزان که فعل متعین شده توسط رخدادها تحت کنترل فاعل نخواهد بود ، رخداد تصادفی نیز حقیقتا منتسب به فاعل و تحت کنترل او نیست. در این میان تنها «علیت فاعل» است که برخلاف دو دیدگاه رقیبش از قاعده کلی علیت خارج نمی شود و می پذیرد که هر رخدادی علتی دارد و این علل متعین کننده هستند، اما نکته این است که علت متعین کننده انتخاب فاعل ، منحصر در رخدادهای خاصی که از درون یا بیرون به فاعل تحمیل شده باشند ، نیست، بلکه خود ذات فاعل، یعنی جوهر در زمان و مکانی که هم ویژگی های نفسانی دارد و هم ویژگی های مادی و فیزیکی، جزء علل تاثیر گذار است. بنابر این، «علیت فاعل» با تاکید بر این که راه حل مشکل اختیار و مسئولیت اخلاقی فاعل در به رسمیت شناختن فاعل به عنوان نوعی متمایز از علیت رخدادهاست، دیدگاهی به مراتب معقول تر از دیگر ناسازگارباوران اختیارگرا ارائه می کند. دیدگاهی که دست کم فعل اختیاری را به رخداد تصادفی تقلیل نداده و می تواند نحوه کنترل حقیقی فاعل در جهان متعین را تبیین کند.
زبان:
فارسی
صفحات:
5 تا 21
لینک کوتاه:
magiran.com/p1913845 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!