نقد رابطه تقلید و خشونت در اندیشه ژیرار

ژیرار با ارجاع خشونت به سرشت انسان، تقلید را عامل اصلی خشونت می‏داند. از نظر ژیرار ستایش الگو، تقلید از تمایلات الگو را در ستایشگر برمی انگیزد. این امر به رقابت و خشونت میان مقلد و الگو منتهی می‎شود. ازآنجاکه تقلید ویژگی سرایت دارد و مسری است کل فضای اجتماع را از خشونت آکنده می کند. تقلید هم‏چنان که عامل خشونت است؛ می تواند عامل نابودی خشونت نیز باشد؛ این نابودی گاه موقتی است که در متهم کردن و تنبیه کردن قربانی تحقق می‏یابد و گاه قطعی و همیشگی است که با تقلید از الگوی الهی (مسیح) فعلیت می‏یابد. بر اساس یافته های این پژوهش نظریه تقلیدی ژیرار دارای امتیازات قابل اعتنایی است، مانند واکاوی ریشه‎های خشونت در سرشت انسان و ارائه تحلیل فلسفی از آن، انسجام منطقی میان فرازهای اصلی آن و توان تبیین گونه ‏هایی خاص از خشونت که نظریه ها دیگر بدان گونه ها معطوف نیستند. در این نظریه کاستی‎هایی نیز وجود دارد که عبارت‏اند از ناتوانی در تفسیر جامع از خشونت و فروکاستن آن تنها به یک عامل وآشفتگی روشی. تازه های تحقیق بر اساس آن‏چه گفتیم، ژیرار می‎خواهد ریشه بشری خشونت را آشکار سازد و جنبه قدسی و الهی خشونت را بزداید. از این رو، تقلید به عنوان ویژگی بنیادی و ذاتی انسان، نقش محوری در تحلیل او از خشونت دارد. تقلید در نظر او منشاء خواهش انسان‏ها، ریشه رقابت آنان و ریشه آشفتگی و بدفهمی مصیبت‏بار انسان است، و همزمان راه حل قطعی خشونت نیز به حساب می‎آید. او بدین‏گونه افزون بر ارائه نظریه درباره ریشه‎ و چاره خشونت، مسیحیت را به عنوان برترین شریعت الهی معرفی می‏کند. چنین تحلیلی گرچه با ارجاع خشونت به انسان، او را نسبت به این معضل بزرگ بشر، مسئول می‏سازد و پاسخی است به کسانی که خشونت را به دین و در واقع، به خدا نسبت می‎دهند، اما تعمیق ریشه‏های آن در درون انسان، اولا راه حل او برای غلبه را دچار مشکل می‎سازد؛ زیرا پیداست که صرف ایمان مسیحی، در تاریخ بشر راه‏حل غلبه بر خشونت نبوده است. افزون بر این، او ساز و کار دقیقی برای تقلید از مسیح ارائه نمی‎دهد و موانع و چالش های آن را در نظر نمی‏گیرد. دوم این که ارجاع خشونت به تقلید و تعمیم تقلید به همه ساحت حیات انسان، اولا ترسیم هدف بسیار بزرگی است که تحقق و فعلیت بخشیدن آن با نظریه تقلیدی غیرممکن است. سوم این که ارجاع خشونت به تقلید صرف، غفلت از عوامل دیگر خشونت است و در نتیجه، راه‎حل او نیز راه‎حل جامع و موثری نخواهد بود.