آزادی بیان و حدود قرآنی آن با تاکید بر تفسیر المیزان

اسلام آزادی را یکی از نعمت های الاهی برشمرده که خدا به بندگان ارزانی داشته است؛ از این رو، مسلمانان در فقه سیاسی به عنوان یکی از کلیدی ترین قواعد فقهی، بر «اصل آزادی» تکیه دارند. البته شارع مقدس، با توجه به این نکته که اجرای اصل آزادی نباید به سلب آن منجر شود، دست به تعیین شاخص هایی زده است تا مسلمانان در مقام اجرا به این مشکل و بحران، گرفتار نشوند. در واقع، تحقق آزادی انسان ها، نیازمند چهارچوب و ضوابطی است تا از افراط و تفریط جلوگیری شود؛ وگرنه، آنان به هرج ومرج و استبداد و دیکتاتوری و در نهایت، سلب آزادی دچار می شوند. در این جستار با توجه به پذیرفته بودن آزادی بیان، به برخی ادله «آزادی بیان» از آموزه های وحیانی، اشاره ای کوتاه شده است؛ و در ادامه به حدود و ثغور این آزادی بر اساس یافته های قرآنی بر اساس تفسیر المیزان اشاره می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از: «بدزبانی و افشای عیوب شهروندان» ، «زمینه سازی سوءاستفاده دشمنان» ، «عیب جویی و غیبت از شهروندان» ، «اهانت به مقدسات دیگران» ، «جدل پس از یقین به حق» ، «سخنان بی‏اساس و دروغ» ، «تحریف یا کتمان حقیقت» ، «تجسس در امور دیگران» ، «فسادگری در جامعه» ، «سخن گمراه کننده» ، «ظلم و بی انصافی» ، «شایعه‏پراکنی».