بررسی و تحلیل ماهیت کاربردی معماری صخره ای تپه رصدخانه مراغه

یکی از شاخصه های اصلی آثار صخره ای شهرستان مراغه مجموعه معماری صخره ای دامنه غربی تپه رصدخانه است که با وجود ثبت در فهرست آثار ملی تا به امروز پژوهش جامع و کاملی درباره ماهیت کاربری آن صورت نگرفته است. این ساختار صخره ای در انتهای خیابان پاسداران (دارایی سابق) و در زیر بافت تاریخی تپه رصدخانه واقع شده است. این مجموعه ارزشمند شامل تعدادی فضای دست کند بوده که با پوشش جناغی و طاقی شکل در بستر سنگ های آهکی ایجاد شده است. موضوع گاهنگاری و تبیین کاربری این اثر مهم ترین پرسش مطرح شده درباره ساختار صخره ای تپه رصدخانه، همانند سایر آثار صخره ای ایران است. این مقاله، ضمن توصیف ساختار و شکل معماری مجموعه صخره ای تپه رصدخانه، به دنبال تعیین کاربری و گاهنگاری نسبی آن است. با استناد به داده های باستان شناختی به دست آمده و مقایسه نسبی با سایر معماری های صخره ای و پیشینه این معماری در شهرستان مراغه، این مجموعه در دوره اسلامی ایجاد شده است. این مجموعه کاربری آیینی برای مسیحیان و بودایی ها داشته و در دوره اصلاحات مذهبی غازان خان تغییرات و الحاقاتی در آن افزوده شده و با این وجود تا دوره قاجاریه به عنوان صومعه مسیحیان آشوری مورد استفاده بوده است.