پژوهشی درباره صاحب منصبان ایرانی در حرمین شریفین در عصر اول و دوم عباسی

با ضعف دستگاه خلافت عباسی که در پی سلط ترکان شروع شد و به عصر دوم عباسی شناخته می شود، برخی از خاندان های ایرانی مانند طاهریان و صفاریان که موفق به تشکیل دولت در ایران شده بودند، به مناصبی چون عمل الحرمین دست یافتند و اقداماتی در حرمین انجام دادند. کسانی نیز در این مدت عهده دار قضاوت شدند و برخی نیز به منصب شیخ حرم دست یافتند. افزون بر آنان در عصر اول عباسی نیز برخی ایرانیان صاحب منصب در دستگاه خلافت، مانند حسن بن سهل، با حرمین ارتباط داشته و در تحولات آن موثر بوده اند. این مقال بر آن است تا به شناسایی این افراد انگشت شمار در بازه زمانی سال های 132334 قمری، و مناصبی که در حرمین عهده دار آن بوده‏اند و نیز اقدامات آنان در این کانون های معنوی مسلمانان بپردازد. روش این تحقیق، توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات مستندمحور است. برآیند تحقیق حاکی از آن است که در عصر دوم عباسی در مقایسه با عصر اول، افراد شاخصی از ایرانیان به مناصبی در حرمین دست یافتند و منشا برخی اقدامات در این کانون های معنوی شدند. اما در عصر اول که خلفای عباسی اقتدار داشتند، حتی الامکان از سپردن مناصب جز به خویشاوندانشان دریغ می کردند.