ارزیابی ویژگی های مورفولوژیک، ساختار کرک و ارتباط آنها با میزان اسانس در چهار گونه آویشن (Thymus sp.)

در آویشن (Thymus) برگ مهمترین اندام تولیدکننده اسانس است و کرک های ترشحی غده ای روی سطوح اندام هوایی ظرفیت منحصر به فردی برای سنتز و ترشح مواد موثره دارند. در این بررسی ویژگی های مورفولوژیک و انواع ساختار کرک در چهار گونه آویشن شامل T. transcaucasicus، T. carmanicus، T. daenensis و T. armeniacus ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی داری بین گونه ها برای صفات طول ساقه، طول و تعداد برگ، وزن تر و خشک بوته، وزن خشک برگ و ساقه، تعداد کرک های غده ای برگ، طول کرک، عملکرد و درصد اسانس بود. گونه T. armeniacus بیشترین تعداد کرک را نشان داد، در حالی که بیشترین طول کرک مربوط به گونه T. transcaucasicus بود. بیشترین درصد و عملکرد اسانس به ترتیب در گونه های T. carmanicus و T. daenensis ناشی از تعداد کرک غده ای و تعداد برگ بیشتر مشاهده گردید. نتایج اسکن میکروسکوپ الکترونی (SEM) نشان داد از بین انواع کرک غده ای در هر چهار گونه مورد نظر تنها کرک غده ای سپری در برگ وجود داشت. ضرایب همبستگی مثبت و معنی دار بین تعداد کرک غده ای سطح رویی و زیری برگ با درصد و عملکرد اسانس تاکیدی بر نقش این ویژگی در تولید اسانس دارد. در تجزیه رگرسیون مرحله ای برای وزن خشک (متغیر تابع) ، بیشترین ضرایب مثبت رگرسیون مربوط به وزن خشک برگ بود و 97% تغییرات را توجیه نمود. زمانی که عملکرد اسانس به عنوان متغیر تابع لحاظ گردید، تنها صفت طول کرک با توجیه 49% از تغییرات این صفت، وارد مدل شد.