مفهوم شناسی استخفاف و اضاعه نماز و تهاون نسبت به آن

یکی از آسیب‎های جدی موجود در حوزه تبیین معارف دینی که گاه زمینه تحریف در معارف دین را پدید می‎آورد برداشت سطحی از برخی واژگان موجود در احادیث است. یکی از این موارد واژگان استخفاف، تهاون و اضاعه در مورد نماز است. در مقاله حاضر، برداشت بسیاری از نویسندگان که در جامعه رواج زیادی یافته است ، مبنی بر اینکه مقصود از استخفاف، اضاعه و تهاون نماز، تاخیر نماز از اول وقت و عدم شرکت در نماز جماعت است، نقد شده و اثبات شده که اولا استخفاف، تهاون و اضاعه گرچه از نظر مفهومی تفاوت دارند، اما از نظر مصداقی مترادف بوده، تعابیری متفاوت از یک حقیقت‎اند. ثانیا با توجه به سیاق روایات مشتمل بر این اصطلاحات، استخفاف و اضاعه نماز، حرام وگناه کبیره است؛ در حالی که ترک آداب و مقدمات نماز و بجا نیاوردن آن در اول وقت و به صورت جماعت، اموری مستحب بوده و نمی‎تواند مصداق این سه واژه قرار گیرد. در نتیجه، مقصود از سه اصطلاح یاد شده بجا نیاوردن نماز در وقت و بی‎مبالاتی نسبت به ادای نماز و قضاء کردن آن است. ثالثا با توجه به فضاشناسی صدور روایات، می‎توان از مفهوم اولی این سه اصطلاح الغای خصوصیت کرده، مصادیق آن را به هر نوع کوتاهی که به حقیقت و روح نماز آسیب رساند قابل تعمیم دانست.