شناسایی دورگ های برتر کیفی در نسل دوم خودباروری در یونجه (Medicago sativa L.) با استفاده از تجزیه GGE بای پلات

بهبود کیفیت علوفه به منظور دستیابی به ارقامی با ارزش غذایی بالاتر، یکی از اهداف اصلی در به نژادی یونجه محسوب می شود. هدف از این آزمایش ارزیابی ترکیب پذیری و هتروزیس برای صفات کیفیت علوفه شامل؛ نسبت برگ به ساقه، میزان پروتئین خام، میزان کربوهیدرات های محلول، خاکستر، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و الیاف نامحلول در شوینده خنثی در اینبرد های جزئی انتخاب شده از نسل دوم خودباروری هشت اکوتیپ یونجه بود که در قالب یک طرح تلاقی نیمه دی آلل اجرا شد. بذرهای 28 دورگ نسل F1 همراه با والدین در دو مکان (کرج و اراک) کشت و به مدت دو سال (1394و 1395)
مورد ارزیابی قرار گرفته و از روش گرافیکی GGE biplot برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل استفاده شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس گریفینگ، میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی و خصوصی، برهم کنش ترکیب پذیری خصوصی با محیط برای کلیه صفات گیاهی در سطح احتمال یک درصد و برهم کنش ترکیب پذیری عمومی با محیط برای نسبت برگ به ساقه (در سطح احتمال پنج درصد) ، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و خنثی (در سطح احتمال یک درصد) معنی دار بودند. روش گرافیکی GGE biplot نشان داد که والد سیلوانا دارای بیشترین ترکیب پذیری عمومی مثبت و والد کوزره و رهنانی دارای بیشترین مقدار ترکیب پذیری عمومی منفی برای نسبت برگ به ساقه، میزان پروتئین، میزان کربوهیدرات های محلول و خاکستر بودند و برای الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و خنثی والد نیک شهری بیشترین ترکیب پذیری عمومی مثبت را داشتند. ترکیب پذیری خصوصی ناشی از دو والد خاص، قهاوند با سیلوانا برای کلیه صفات مطلوب بیشترین مقدار را داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که در بین والدین مورد ارزیابی، تنوع و هتروزیس کافی برای بهبود کیفیت علوفه وجود دارد، بنابراین امکان استفاده از خودباروری و تلاقی بین اینبرد های جزئی منتخب (S2) جهت بهره برداری از پدیده هتروزیس برای ارتقای کیفیت علوفه در یونجه، از طریق تلاقی بهترین سینگل کراس ها و تولید هیبرید های دوگانه با تولید هیبرید های آزاد وجود دارد.