سواد غذا و تغذیه: بعدی مغفول در کتاب های درسی دوره آموزشی متوسطه اول در کشور

  غذا و تغذیه در سلامت افراد جامعه، بویژه کودکان و نوجوانان نقش مهمی دارد. در این ارتباط اهمیت دانش و مهارت برای انتخاب های غذایی سالم تر امری پذیرفته شده است. بنابراین، ارزیابی منابع اطلاعاتی و مواد آموزشی در دسترس جامعه، از جمله برنامه های آموزشی و کتاب های درسی مورد استفاده در نظام آموزش رسمی از نظر مطالب مرتبط با غذا و تغذیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا این پژوهش، باهدف بررسی فراوانی مقوله های سواد غذا و تغذیه در کتاب های درسی دوره آموزشی متوسطه اول انجام شد. روش مطالعه مبتنی بر تحلیل محتوا می باشد. جامعه این پژوهش کتاب های درسی دوره متوسطه اول (پایه 7 تا 9) بامجموع 33 کتاب است. بدین ترتیب،کتاب های این دوره نمونه ای شامل 4499 صفحه را در برمی گرفت که متن آنها با استفاده از چک لیست مولفه های سواد غذا و تغذیه مورد تحلیل قرار گرفت. روایی ابزار این پژوهش با مراجعه به ادبیات علمی مربوطه و نظر متخصصان تغذیه و برنامه ریزی درسی تایید شد. پایایی ابزار پژوهش بر اساس درصد توافق بین دو کدگذار (بالای 70 درصد) بر اساس روش هولستی برابر با 78/84% به دست آمد. فراوانی مقوله های سواد غذا و تغذیه در سه حیطه شناختی، مهارتی و ارزشی در متن، تصویر و پرسش های کتاب های درسی دوره متوسطه اول، شامل 439 واحد تحلیل بود که از این تعداد، حیطه شناختی سواد غذا و تغذیه با 308 واحد تحلیل (16/70 %) بیشترین فراوانی را داشت. پس از آن، حیطه مهارتی با 96 واحد تحلیل (86/21 %) قرار داشت و حیطه ارزشی- نگرشی با 35 واحد تحلیل
(97/7 %) کمترین فراوانی را داشت. پایین بودن میزان توجه متن، تصویرها و پرسش های کتاب های درسی دوره متوسطه اول نسبت به مقوله های سواد غذا و تغذیه، بویژه در دو مقوله مهارتی و ارزشی و فراوانی بالای کاربرد ابزاری غذا و تغذیه از نتایج قابل توجه این تحقیق بود. بر اساس یافته ها، نیاز به بازنگری در محتوای کتاب های درسی دوره متوسطه اول از نظر مطابقت با مولفه های اصلی سواد غذا و تغذیه با توجه به نیازهای نوجوانان وجود دارد.