سیر تطور در نظریه های اصطلاح شناسی: از تحول واژگانی در نظریه عمومی تا دگردیسی واحدهای اصطلاح شناختی قالب بنیان

«اصطلاح ‏شناسی» قلمروی بینا‏رشته‏ای میان رشته‏ هایی همچون زبان‏شناسی کاربردی، ترجمه‏ شناسی، علوم زبانی، روان‏شناسی و مهندسی ارتباطات است. در دهه اخیر پرسش های بسیاری در زمینه مفاهیم، اصول، ارزش‏ها، چارچوب‏ها و دامنه عملکردی این رشته جدید به وجود آمده است. بنابراین، به پژوهش درباره مولفه ‏هایی که در تغییر و تکوین نظریه‏ های توصیفی واژه ‏شناسی ازجمله نظریه اصطلاح ‏شناسی عمومی موثر بوده، بیش از گذشته توجه شده است. مسئله اینجاست که کدام یک از مجموعه مولفه‏ ها سبب شده تا اندیشمندان از نظریه‏ های عمومی اصطلاح‏ شناسی گسسته و به سمت نظریه‏ های ارتباطی اجتماعی و شناختی سوق داده شوند؟ به عبارت دیگر، کدام عامل یا مجموعه عوامل در قطع ارتباط نظریه‏ های اصطلاح‏ شناختی واژه ‏محور و حرکت آن ها به سمت نظریه‏ های قالب‏ بنیان نقش داشته‏ اند؟ به نظر می‏رسد تفاوت در واحدهای تشکیل‏ دهنده معنا در هر یک از نظریه‏ ها و نیز عدم توجه به بافتار و ساختار شکل‏ گیری اصطلاحات علمی و تخصصی در نظریه های عمومی سبب شده است تا هر یک از این نظریه‏ ها، مفاهیم و مفروض های پیشین را به چالش کشد.
این مقاله در نظر دارد تا با نگاه به دلایل پیدایش این نظریه‏ ها در بستر تاریخی و نیز با توجه به اصول و مفاهیم حاکم بر آن ها، علل زاویه‏ گیری این نظریه‏ ها با یکدیگر را بر اساس روابط کارکردی میان کلمه، اصطلاح و نحو توضیح دهد و از این رهگذر موارد قوت و ضعف هر نظریه را بیرون کشد. در نهایت، مطالعه های سبب شناختی در روند تکوینی این نظریه ها می‏تواند هم چارچوب نظری مناسبی برای پژوهشگران زبان‏ های تخصصی فراهم آورد و هم چشم‏اندازی عملی برای سمت و سوگیری های آتی در گرایش اصطلاح‏ شناسی نظری برای محققان این عرصه مهیا سازد.