واکاوی جامعه شناختی نقش علما در تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه ی

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
در این پژوهش کیفی که با روش هرمنوتیکی تهیه شده، سعی شده است تا به این سوال پاسخ داده شود که، نقش علما در تحولات معاصر جامعه ی ایران چیست؟ که برایند آن بدین قرار شد؛ در جریان جنگ های ایران و روس،قاجارها به علت ناامیدی از عوامل داخلی و خارجی،خواستار مشارکت علما در جنگ شدند. علما هم به خاطر دفع خطر تسلط بیگانگان بر جامعه ی مسلمین، فتوای جهاد صادر کردند. که مردم مشتاقانه و صمیمانه به فتوای آن ها پاسخ مثبت دادند. اما با این نگرش که مبادا، این پیروزی ها به نام علما ثبت شود، فرماندهان قاجار، عقب نشستند و عهدنامه های ننگینی را منعقد نمودند. اما، علما در برابر امتیازات عصر ناصری، در کنار مردم قرار گرفتند و با صدور فتوا، نخستین جنبش اجتماعی معاصر ایران را علیه استبداد داخلی و استعمار خارجی رقم زدند. که زمینه ساز انقلاب مشروطه شد. علما در انقلاب مشروطه با قرائت جدید و تفسیر نو از دین،به مشروطه رسمیت بخشیدند تا اختیارات بی پایان شاه، اندکی در جامعه تقلیل یابد. در دوران پهلوی، علما در برابر سیاست غیر دینی کردن جامعه، توسط پادشاهان پهلوی ایستادند، بنابراین کشته، زندانی و تبعید شدند. سرانجام امام خمینی،توانست با الهام از جنبش تنباکو،انقلاب مشروطه،قیام چهل و دو، و برطرف نمودن ضعف اندیشه ی سیاسی علما، به مثابه ی ولایت فقیه، انقلاب بزرگ ایرانیان را به رهبری علما رقم بزند. در مجموع، علما در دوره ی قاجار، نقش اصلاحی را ایفاء کردند. آن ها در یک تقلیل جامعه شناختی، پادشاهان را به جای نایب امام، خواندند که این امر به مثابه ی کاهش اختیارت شاه در اموردنیوی و معنوی مردم بود. اما در دوره پهلوی،علما با نظریه پردازی مبنی برانتخاب شاه، توسط گروهی از علمای برجسته، نقش اپوزیسیون قدرت را بر عهده گرفتند. که این نقش، سرانجام به حاکمیت سیاسی علما و رهبری آن ها ختم شد.
زبان:
فارسی
صفحات:
207 تا 224
لینک کوتاه:
magiran.com/p1926136 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!