تعیین مدل مناسب رسوبدهی در مراتع نیمه خشک با استفاده از رسوب سنجی مخازن کوچک (مطالعه موردی: حوزه آبخیز دره مرید استان کرمان)

مدل های تجربی از مناسب ترین ابزار برآورد فرسایش و رسوبدهی حوزه های آبخیز فاقد اندازه گیری هستند. اصولا، قبل از استفاده از هر مدل تجربی باید نسبت به ارزیابی آن اقدام کرد. برای ارزیابی دو مدل تجربی MPSIAC و EPM در استان کرمان، 10 بند با کاربری مرتع در حوزه های بالادست آن ها انتخاب شدند. عمر بندهای منتخب دوازده سال بود و بدلیل عدم سرریز جریان، کل رسوب آن ها به تله افتاده بود. مقدار رسوب نهشته شده پشت بندها از طریق نقشه برداری، عمق سنجی و اندازه گیری جرم مخصوص تعیین شد. رسوبدهی متوسط سالانه هر آبخیز با لحاظ عمر سد محاسبه گردید. مقدار حداقل، حداکثر و متوسط رسوبدهی مشاهده ای 10 بند به ترتیب 6/0، 9/16 و 3/9 تن بر هکتار در سال بدست آمد. در مرحله بعد، با مطالعه آبخیز بالادست و تهیه نقشه عوامل مدل ها، رسوبدهی متوسط سالانه هر دو مدل برآورد گردید. مقدار حداقل، حداکثر و متوسط رسوبدهی متناظر برآوردی 10 آبخیز با مدل های MPSIAC و EPM به ترتیب 7/3، 7/5، 66/4 و 1/1، 8/19، 93/10 تن بر هکتار در سال محاسبه شد. مقایسه میانگین مقادیر برآوردی با مشاهده ای با آزمون t-استیودنت، اختلاف معنی داری را در سطح اطمینان 95% نشان نداد. البته مدل MPSIAC با مربع خطای نسبی (09/0) کمتر از مدل EPM (18/0) مناسب تر تشخیص داده شد.