رفتارشناسی امام علی(علیه السلام) با اولین مخالفان داخلی حکومت اسلامی

ازجمله وظایف خطیر حاکمان اسلامی،موضع گیری مناسب دربرابر تهدید مخالفان داخلی می باشد. راهکار مناسب،الگوگیری از سیره امیرالمومنین (علیه السلام) دربرابر اولین مخالفان داخلی حکومت علوی است. پژوهش حاضر به مطالعه مجموع سخنان حضرت درباره «اصحاب جمل» ، با روش علمی و نظام مند «تحلیل محتوا» می پردازد. از دیدگاه امام،برخورد هدایت آمیز با مخالفان و تحلیل حرکت سیاسی آنان اهمیت بسزاییدارد. ایرادحجم عمده ای از خطبه های روشنگرانه حضرت قبل از جنگ، اهتمام وافر ایشان برای گفتگوی مستقیم با مخالفان در آغاز فتنه، هم چنین بهره وریاز فضایجنگ برای گفتگو با سران مخالفان و موعظه سپاهیان و نیز، نگارش نامه های مفصل بعد از جنگدر تبیین نتیجه نبرد و تحلیل «فتنه جمل» ، همگی بیانگر بینش فرازمانی حضرت برای اصلاح جامعه اسلامیاست. بنابراین در الگوی رفتاریامام دربرابر مخالفان داخلی،اولویت با «تبیین جنگ طلبی و تهدیدهای مخالفان برای جامعه اسلامی» و «تلاش برای هدایت مخالفان و ممانعت از جنگ افروزی آنان» می باشد. امام درپی «اخذ تعهد از مخالفان جهت پرهیز از فسادگری در جامعه» ، درصدد «ریشه یابی علل فتنه انگیزی مخالفان» برمی آید. هم چنینعلاوه بر «الزام مخالفان برای پایبندی به بیعت» ،بر ضرورت مقابله با آنان «به خاطر پیمان شکنی شان» تاکید می کند. ازطرفی، «با اثباتمشروعیت حکومتش» دراحتجاج با مخالفان، به «آموزه های قرآنی و روایی» تمسک می جوید.