بررسی مسئله زجیت و عدم زجیت اصل مثبت

از جمله مباحث بنیادی و کاربردی در فقه و اصول، حجیت و عدم حجیت مثبتات ادله است. امارات و اصول عملیه آن گونه که می توانند دارای آثار شرعی مستقیم باشند، می توانند دارای آثار شرعی غیر مستقیم نیز باشند. اعتبار این لوازم و آثار غیر مستقیم آن، تحت عنوان مثبتات ادله بررسی می شوند. برخی از اصولی ها با طرح جعل علمیت برای امارات، مثبتات اماره را معتبر دانسته، ولی مثبتات اصول را به علت عدم جعل کاشفیت، فاقد اعتبار می دانند. برخی نیز با اعتقاد به اطلاق ادله حجیت امارات نسبت به لوازم آنها و نبود چنین اطلاقی در اصول عملیه، چنین تفاوتی را پذیرفته اند. برخی دیگر نیز علت حجیت مثبتات امارات را به هیچ عنوان جعل کاشفیت و یا اطلاق ادله جعل حجیت نمی دانند؛ بلکه سیره عقلا باعث تمایز مثبتات امارات از اصول عملیه می شوند. لذا اگر مثبتات امارات حجت است؛ بدین جهت است که عقلا، امارات را باعث وثوق به واقع می دانند و وثوق به یک چیز مساوی با وثوق به لوازم آن می باشد. اما در مورد مثبتات اصل استصحاب چون روایات صرفا آثار خود متیقن را بر متیقن مترتب می کنند و نیز متیقن فقط بر خود متیقن صدق می کند نه بر اثر متیقن، پس آثار با واسطه، چه با واسطه عقلی و عادی و چه با واسطه شرعی، تخصصا از شمول روایات استصحاب خارج هستند.