نقش فراتشخیصی و وابسته به تشخیص پنج عامل بزرگ شخصیت در رفتارهای پرخطر نوجوانان

هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل فراتشخیصی و وابسته به تشخیص شخصیت در رفتارهای پرخطر نوجوانان بوده است. جامعه پژوهش حاضر دانش آموزان شهر اصفهان بوده و پژوهش دارای طرحی علی-مقایسه ای است. از میان 1200 دانش آموز پسر دوره متوسطه شهر اصفهان که به روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شده بودند، ابتدا بر اساس نمرات انتهای توزیع پرسشنامه رفتارهای پرخطر و مصاحبه تشخیصی چهار گروه از نوجوانان دارای رفتارهای پرخطر خشونت، مصرف سیگار، مصرف مشروبات الکلی و رابطه با جنس مخالف انتخاب شدند و از طریق پرسشنامه شخصیتی فرم کوتاه نئو مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفتند. برای ترسیم الگوی وابسته به تشخیص و فراتشخیص از آزمون تحلیل تشخیص و تحلیل چندمتغیری واریانس استفاده شده است. نتایج نشان داد که مولفه باوجدان بودن عامل فراتشخیصی میان چهار گروه رفتارهای پرخطر مورد بررسی است و کسب نمره متعادل در مولفه وجدان عامل مشترک میان همه رفتارهای مورد بررسی است. همچنین نتایج نشان داده است که مولفه های روان رنجورخویی، برونگرایی، تجربه پذیری و موافق بودن عوامل وابسته به تشخیص هستند. نتایج تحلیل تشخیص نشان داده که آزمودنی ها به درستی در گروه های چهارگانه رفتارهای پرخطر طبقه بندی شده اند و مولفه شخصیتی باوجدان بودن فراتشخیصی بوده است و می تواند در ایجاد و تداوم رفتارهای پرخطر متفاوت نقشی مهم داشته باشد. براساس یافته های پژوهش حاضر می توان گفت که مولفه های شخصیتی از عوامل فراتشخیصی در رفتارهای پرخطر هستند و بر همین اساس در طراحی مداخلات آموزشی، درمانی و تدوین فرمولهای علت شناختی و نشانه شناختی این رفتارها، سازه های مذکور می توانند به عنوان یکی از همبودها و همبسته های اصلی مدنظر قرار گیرند.