اعتبارسنجی و مفهوم‏ شناسی احادیث «من بلغ»

در منابع فریقین احادیثی مشهور به «من بلغ» ذکر شده است؛ مضمون این احادیث آن است که «اگر حدیثی به کسی رسید و محتوای آن مترتب‏شدن ثوابی بر یک عمل بود و آن شخص به طلب ثواب، عمل را انجام داد، خداوند متعال ثواب آن را به وی عطا می‏کند؛ هرچند آن حدیث مطابق با واقع نباشد» ؛ برخی از عالمان بزرگ شیعه با استناد به این احادیث، قاعده «تسامح در ادله سنن» را اثبات کرده‏اند؛ اما به‏نظر می‏رسد روایات «من بلغ» یکی از ادله نقلی بر «حجیت خبر واحد» است و چیزی فراتر از آن نیست؛ این مقاله می‏کوشد، پس از اعتبارسنجی این احادیث مقصود از تعبیر «من بلغه» را بشناساند و با جمع بین ادله اثبات کند که مقصود از «من بلغه» ، رسیدن حدیث از همان طریق متعارف، معقول، معتبر و مقبول نزد عقلاست و اعطای ثواب در صورت مطابق‏نبودن حدیث با واقع، به‏خاطر جبران موارد خطا و امثال آن است که به‏طور طبیعی در درصدی از اخبار افراد ثقه و سندهای معتبر وجود دارد.