بررسی و مقایسه بن مایه های تصاویر شعری حافظ با شاعران دیگر

در بررسی شعرهای حافظ می توان دریافت بسیاری از تصاویر و بن مایه های تصویری در شعر او وجوه اشتراک فراوانی با اشعار شاعران پیش از او دارد؛ این بن مایه ها افزون بر صور خیال، شامل ساختار تلفیقی و ترکیبی خوشه های تصویری شعر او نیز می شود. هدف این مقاله بررسی این تصاویر و بن مایه های تصویری در شعر حافظ و مقایسه آن با تصاویر شعری شاعران پیشین یا معاصر اوست. در این بررسی به ارتباط بن مایه های تصاویر شعری حافظ با شاعران دیگر می توان پی برد؛ همچنین میزان ابتکار و تقلید در دیوان او و دلایل ماندگاری اشعار او تبیین می شود. در این پژوهش اشعار حافظ با روش توصیفی تحلیلی و مقایسه ای بررسی و تصاویر و بن مایه های تصویری شعر او استخراج می شود. با مقایسه این تصاویر با اشعار چند تن از شاعران پیش از او و تحلیل اشعار آنها، این نتایج به دست می آید: نخستین تمایز شعر خواجه با شاعران گذشته، گزینش و انتخاب کلمه با قابلیت ابهام آفرینی است. نکته دیگر اینکه ذهن حافظ غالبا در ابداع صور خیال، ترکیب گراست. همچنین حافظ با تلفیق صناعات ادبی مختلف در یک تصویر، مانند بهره گیری از تشبیه، استعاره، ای هام، کنایه و... به تصاویر قدما ساختار و جان تازه ای داده است. خواجه با آوردن تصاویر و بن مایه های تصویری مترادف و هم معنی با شاعران گذشته و اعجاز در کیفیت تالیف آنها با دیگر کلمات و هماهنگی حروف، افزون بر زیبایی موسیقایی بیت، مضمون و ساختار بیت را بهتر ارائه کرده است؛ همچنین آنچه را از دیگران گرفته به زیباترین و شیواترین شکل بیان کرده است.