بررسی و ارزیابی موانع و چالش های همگرایی آسیای مرکزی

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، منطقه آسیای مرکزی به عرصه ای نو برای رقابت کشورها با انگیزه های مختلف، تبدیل شد. موقعیت حساس و ویژه آسیای مرکزی، وجود ذخایر عظیم انرژی و فرصت حضور در حیاط خلوت شوروی سابق شرایطی فراهم نمود که قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای توجه ویژه ای به آسیای مرکزی داشته باشند. کشورهای این منطقه به عنوان دنباله های تاریخی- تمدنی ایران دارای پیوندهای مشترک بسیاری در زمینه های دینی، زبانی، فرهنگی، تاریخی و جغرافیایی هستند که این پیوندها در کنار موقعیت استراتژیک ایران و کشورهای آسیای مرکزی در معادلات جهانی، شرایطی استثنایی از نظر پتانسیل همکاری برای هر دو طرف فراهم می کند. علی رغم وجود این شرایط، سطح روابط و همکاری های متقابل در موقعیت مطلوبی قرار ندارد. مسئله ای که هم ایران و هم آسیای مرکزی را از نقش آفرینی و جایگاه مطلوب خود دور می سازد. در پژوهش حاضر، ضمن بررسی علایق و زمینه های حضور قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در آسیای مرکزی، سعی خواهد شد به موانع و چالش های همگرایی میان ایران و کشورهای آسیای مرکزی بپردازیم. نتایج این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است نشان می دهد، علی رغم وجود زمینه های مناسب همگرایی چالش هایی بر سر راه این امر وجود دارد که عمده ترین آن ها را می توان در حضور قدرت های فرا منطقه ای، تضاد منافع قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای حاضر در آسیای مرکزی، تبلیغات منفی علیه جمهوری اسلامی ایران، نبود استراتژی بلند مدت ایران در این منطقه و محور قرار ندادن مشترکات در روابط دو جانبه، نام برد.