پایش و پیش بینی روند تغییرات پهنه های ماسه ای با استفاده از مدل زنجیره مارکف _ CA (مطالعه موردی: دشت ابوغویر دهلران، استان ایلام)

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
 
سابقه و هدف
مدیریت اصولی کاربری اراضی مستلزم در اختیار داشتن اطلاعات دقیق و به هنگام در قالب نقشه است. با توجه به تغییرات گسترده و غیراصولی کاربری اراضی ازجمله تخریب منابع طبیعی در سال های اخیر، بررسی چگونگی تغییرات پوشش اراضی در طول دوره های زمانی با استفاده از تصویر های ماهواره ای امری ضروری است ازآنجاکه حفاظت از منابع طبیعی نیازمند پایش و بررسی مداوم یک منطقه است، امروزه برای شناسایی و پیش بینی روند تغییرات و تخریب اراضی از مدل های تغییر کاربری اراضی استفاده می شود. یکی از مدل های پرکاربرد در پیش بینی تغییرات کاربری اراضی مدل سلول های خودکار- مارکف می باشد. تحقیق حاضر با هدف پایش تغییرات کاربری اراضی دشت ابوغویر دهلران در سال های گذشته و پیش بینی وضعیت آن ها در 13 سال آینده صورت گرفته است.
مواد و روش ها
در این پژوهش به منظور آشکارسازی تغییرات کاربری منطقه موردمطالعه از تصاویر سنجنده های TM، ETM+و OLI ماهواره لندست به ترتیب در سال های 1369، 1382 و 1395 استفاده شد. پس از اعمال تصحیح های هندسی و اتمسفری بر روی تصاویر، نقشه کاربری مربوط به هر سال تهیه شد سپس برای مدل سازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل سلول های خودکار- مارکف برای افق 1408، ابتدا با استفاده از روش زنجیره مارکف در نرم افزار Idrisi Selva نقشه کاربری سال های 1369 و 1382 بعنوان ورودی مدل انتخاب شد و 13 سال پیش بینی تغییرات تا سال 1395 مدنظر قرار گرفت تا ماتریس احتمال تغییرات کاربری ها حاصل شود. در ادامه با استفاده از روش CA-Markov داده های حاصل از روش زنجیره مارکف و نقشه کاربری سال 1395 بعنوان داده های ورودی، برای روش سلول های خودکار- مارکف بکار گرفته شد. نتایج و بحث: نتایج حاصل از پایش تصاویر ماهواره ای، سال‏های 1369تا 1395 بیانگر افزایش تدریجی پهنه ‏های ماسه ای به میزان 62 کیلومترمربع و حرکت آن به سمت مراتع ضعیف و بوته زارها می‏ باشد. سطح زمین های کشاورزی نیز افزایش 4 برابری داشته اند بطوری که در انتهای دوره به اندازه 67/58 کیلومترمربع بر وسعت آن ها افزوده شده است. زمین های مسکونی نیز در طول این سال ها گسترش یافته و از وسعت بوته زارها به شدت کاسته شده است پس از پایش تغییرات، نقشه سال 1395 توسط مدل شبیه سازی شد. ارزیابی میزان تطابق نقشه شبیه سازی شده و نقشه واقعی با شاخص کاپا 78 درصد صحت مدل را تایید کرد. پس از اطمینان از صحت مدل، به منظور پیش بینی تغییرات در طول سال های آتی، نقشه 1408 تهیه شد. نتایج حاصل از آشکارسازی تغییرات در سال 1408 گویای آن است که در صورت ادامه روند موجود بر وسعت پهنه های ماسه ای افزوده خواهد شد و 15 درصد منطقه را می پوشانند، بیشترین افزایش سطح در این دوران در بخش میانی متمایل به جنوب شرق به سمت جنوب حوزه رخ خواهد داد. وسعت بوته زارها نیز به میزان 13 کیلومترمربع کاهش خواهد داشت. روند تغییر کاربری اراضی کشاورزی همچنان روند روبه رشدی داشته و در افق 1408، 10 درصد از منطقه را شامل خواهند شد.
نتیجه گیری
مقایسه نقشه شبیه سازی شده سال 1395 توسط مدل و نقشه واقعی با شاخص کاپا نشان داد که مدل سلول های خودکار- مارکف، مدلی مناسب برای پیش بینی تغییرات کاربری اراضی است و می تواند وضعیت آینده کاربری اراضی و پوشش گیاهی را با دقت مناسبی پیش بینی کند.
زبان:
فارسی
صفحات:
153 تا 165
لینک کوتاه:
magiran.com/p1940141 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!