بررسی و مقایسه داستان کوش پیل‎دندان در کوش نامه و طومارهای نقالی

داستان «کوش پیل‏دندان» در کوش‎نامه، از چند بخش مهم تشکیل شده است: داستان «کوش و دارنوش»، «آبتین و فرانک (فرارنگ)»، «کوش برادر ضحاک»، «نبردهای کوش در چین و ماچین و هند»، «نبردهای کوش در مغرب» و در پایان هم داستان «توبه کوش». از این بخش‎ها، داستان‎های «آبتین و فرانک»، «کوش برادر ضحاک» و داستان «نبردهای کوش پیل‏دندان در مغرب»، در متون نقالی بیشتر انعکاس یافته است. در این جستار، صرفا داستان‎های «کوش، برادر ضحاک (یا نبیره ضحاک)»، و داستان «نبردهای کوش پیل‏دندان در مغرب»، در هشت متن نقالی بررسی می‎شود. در این متون چند نکته مهم وجود دارد. حدود روایت در این متون بدین صورت است که کوش بن کوش، نبیره ضحاک که در مغرب حکومت می کند به دست یکی از افراد خاندان رستم کشته می شود و فرزندش کوش پیل دندان به انتقام خون پدر، با لشکر عادیان به نبرد خاندان رستم می رود و او نیز کشته می شود. این گزارش به این شکل در منظومه کوش‎نامه وجود ندارد و طی دگردیسی‏هایی که معمولا در متون نقالی پیش می‏آید، شکل گرفته است. بنابراین، مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای، می کوشد این موضوع را به روش قیاس بررسی و تحلیل کند. گفتنی است کوش با نام های مختلفی همچون کوش، گوش، بوغ، نیساد، نی‎ریز، قطران و همچنین، پیل دندان و بیل دندان در متون نقالی وارد شده است.