ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد ارقام و لاین های امید بخش گندم دوروم در مناطق گرم و خشک با استفاده از مدل AMMI و GGE بای پلات

به منظور دستیابی به ژنوتیپ های پرمحصول و سازگار گندم دوروم برای مناطق گرم و خشک کشور، آزمایشی با 18 لاین امیدبخش به همراه دو شاهد شامل یک رقم شاهد گندم دوروم بهرنگ و یک رقم شاهد گندم نان چمران در ایستگاه های تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی داراب، اهواز، خرم آباد و دزفول در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و به مدت دو سال (95-1393) در شرایط آبیاری نرمال مورد ارزیابی قرار گرفتند. در هر منطقه عملکرد دانه و صفات زراعی لاین ها یادداشت برداری شد. نتایج مدل AMMI نشان داد دو مولفه اصلی مدل AMMI معنی دار بودند و 17/85 درصد تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ در محیط را توجیه نمودند. هم چنین مدل AMMI (AMMI1 و AMMI2) نشان داد که لاین های شماره ی G5 (DW-93-5)، G10 (DW-93-10) و G12 (DW-93-12) به علت داشتن میانگین عملکرد بالاتر از میانگین کل، می توانند به عنوان ژنوتیپ هایی با پایداری بیش تر انتخاب شوند. بررسی بای پلات چند ضلعی منجر به شناسایی لاین های برتر (لاین های شماره یG5 (DW-93-5)، G9 (DW-93-9)، G13 (DW-93-13)، G16 (DW-93-16) و G17 (DW-93-17) و دو محیط بزرگ شده و ژنوتیپ های مناسب در هر محیط بزرگ نیز مشخص گردید. بررسی هم زمان عملکرد و پایداری ژنوتیپ ها با استفاده از بای پلات مختصات ها محیط متوسط نیز نشان داد که لاین شماره ی G5 (DW-93-5) با بیش ترین عملکرد و پایداری یکی از پایدارترین لاین بود. بررسی بای پلات همبستگی بین مناطق نشان داد که بردارهای محیطی منطقه خرم آباد با سه منطقه داراب، دزفول و اهواز دارای زاویه نزدیک به 90 درجه بوده که بیانگر عدم تشابه خرم آباد با این مناطق بود. در مجموع خرم آباد، دزفول و داراب دارای تمایز بالایی بوده و توانستند تفاوت های بین لاین ها را به خوبی نشان دهند. در نهایت لاین های شماره ی G5 (DW-93-5) و G10 (DW-93-10) با داشتن عملکرد بالا و پایداری عمومی بالا، مقاومت نسبت به بیماری های مهم برگی و کیفیت دانه مناسب، به عنوان لاین های برتر برای مطالعات تکمیلی و انتخاب مناسب تر بودند.