تاثیر اضافه برداشت آب از منابع آب زیرزمینی بر رفاه کشاورزان در دشت ملایر

در سال های اخیر به دلیل برداشت بی رویه منابع آب زیرزمینی در دشت ملایر، سطح آب به شدت کاهش یافته و منابع آب زیر زمینی به عنوان مهم ترین منبع تامین کننده آب مورد نیاز بخش کشاورزی و شرب شهری با خطر جدی تخلیه روبه رو شده است. در این راستا هدف این پژوهش تحلیل رفاه کشاورزان در اثر بهره برداری بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی است. ضمنا با در نظر گرفتن این مسئله که مزارع با سایر مزارع کشاورزی اطراف خود از نظر منابع آب زیرزمینی ارتباط دارد، در این تحقیق تلاش شد به این سوال پاسخ داده شود که عامل مجاورت تا چه حد رفاه کشاورزان را تحت تاثیر قرار می دهد. لذا استفاده از رهیافت اقتصادسنجی فضایی در این زمینه می تواند مفید باشد. برای این منظور با تشکیل تابع رفاه اجتماعی، اثر تغییر در سطح آب زیرزمینی بر میزان رفاه اجتماعی تولیدکنندگان بررسی شده است. اطلاعات لازم از طریق تکمیل 119 پرسشنامه در سال زراعی 1396 جمع آوری شده است. آماره I موران نشان می دهد که کاربرد رگرسیون فضایی نتایج بهتری را نسبت به روش کلاسیک دارا است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که کاهش رفاه ناشی از افت سطح آب های زیرزمینی چشمگیر بوده و ادامه روند برداشت از این منبع، کاهش دسترسی به آب و در نتیجه کاهش تولید را به دنبال خواهد داشت. میزان تغییر رفاه به ازای تغییر هر متر کاهش سطح آب زیرزمینی در کشت گندم و سیب ‎زمینی به ترتیب برابر 6983 و 7634 میلیون ریال است.