ارزیابی بازده ژنتیکی در تلاقی های بین گونه ای جنس Carthamus با استفاده از شاخص تحمل تنش خشکی و گزینش تک بوته

گونه های وحشی گلرنگ منابع مهمی از نظر دارا بودن ژن های مطلوب برای بهبود بسیاری از صفات مهم گلرنگ زراعی مانند افزایش تحمل خشکی، شوری و عملکرد محسوب می شوند. به همین جهت برای دستیابی به بازده ژنتیکی بالا در نسل های بعد، خویشاوندان وحشی تلاقی پذیر با گونه اهلی گلرنگ از اهمیت خاصی برخوردار هستند. در آزمایش حاضر سه گونهC. tinctorius, C. palaestinus و C. oxyacanthus با یکدیگر تلاقی داده شده و سه جمعیت در حال تفرق از آنها بدست آمد. ترکیب روش گزینش تک بوته (Single plant selection; SPS) و شاخص تحمل تنش (Stress tolerance index; STI) برای هر سه جمعیت مورد مطالعه در نسل های F4 و F5 انجام شد و بازده ژنتیکی برای تمامی صفات مورد ارزیابی از جمله عملکرد دانه در هر دو محیط تنش خشکی و بدون تنش بدست آمد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ ها از گروه های A و D در نسل F4، دقیقا در همان گروه هایA و D نمودار سه بعدی نسل F5 قرار گرفتند که نشان دهنده کارایی بالای گزینش می باشد. پاسخ به گزینش در جمعیت های حاصل از تلاقی بین گونه ای در محیط های تنش و بدون تنش معیارهای مناسبی را برای بهبود عملکرد دانه مشخص کرد. مقادیر بالای پاسخ به گزینش به همراه برآورد بالایی از وراثت پذیری عمومی برای چندین صفت، نشان دهنده مشارکت بیشتر تنوع ژنتیکی نسبت به عوامل محیطی بود. نتایج نشان داد که تعداد دانه در طبق، قطر طبق، وزن طبق، وزن صد دانه و تعداد انشعابات جانبی با دارا بودن وراثت پذیری خصوصی بالا در شرایط تنش خشکی می توانند به عنوان صفات مهم و کلیدی در برنامه های اصلاحی گلرنگ مورد استفاده قرار گیرند. بر اساس نتایج این آزمایش، ترکیب STI با SPS در شناسایی ژنوتیپ های برتر در نسل های در حال تفرق تلاقی های بین گونه ای گلرنگ در محیط های تنش خشکی و بدون تنش مناسب است.