بکشتی، به گشنی یا به کشتی؟ (بررسی مجدد چهار بیت بحث برانگیز شاهنامه درباره ضحاک)

نویسنده:
پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:

فردوسی در اوایل پادشاهی ضحاک چهار بیت در بیان بی رسمی هوس آلود او سروده است: پس آیین ضحاک وارونه خوی
ز مردان جنگی یکی خواستی
کجا نامور دختری خوب روی
پرستنده کردیش در پیش خویش چنان بد که چون می بدیش آرزوی
بکشتی/ به گشنی/ به کشتی که با دیو برخاستی
به پرده اندرون پاک بی گفت و گوی
نه رسم کیی بد نه آیین کیش دشواری اصلی این قطعه در ضبط، قرائت و معنای مصراع دوم بیت دوم و سپس ارتباط یا استقلال معنایی دو بیت آغازین و دو بیت پایانی است. در نسخه های شاهنامه ده ضبط مختلف برای مصراع دوم بیت دوم دیده می شود و شارحان و محققان هم ده معنا برای آن پیشنهاد کرده اند. نگارنده با نقد ضبط ها، خوانش ها و معانی گوناگون و بر پایه دلایل و قراینی مانند نگاشته «بکشتی» در بیشتر دست نویس ها، بودن مصراعی مشابه به لحاظ نحوی و معنایی در جای دیگر شاهنامه، توجه به دریافت سنتی بعضی کاتبان و خوانندگان شاهنامه از طریق نسخه بدل های این ابیات، توضیح گزارشی در بندهش و... ضبط و قرائت «به کشتی که با دیو برخاستی» را محتمل تر می داند و برای هر چهار بیت به صورت پیوسته (موقوف المعانی) این تفسیر را پیشنهاد می کند که ضحاک به هنگام برانگیخته شدن شهوتش دختری خوب روی و پاک دامن را در اختیار مردی جنگجو و دیوافکن می نهاد تا در برابر نگاه او با آن دختر نزدیکی کند و منظور فردوسی از «آیین ضحاک وارونه خوی» احتمالا همین کار ناشایست است.

زبان:
فارسی
صفحات:
1 تا 26
لینک کوتاه:
magiran.com/p1945143 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!