ایجاد شاخص های ماهانه چرخندگی بر اساس گردش جوی منطقه ای در جنوب ایران

شاخص های چرخندگی از جمله شاخص های غیر فرارفتی گردش جوی و معرف نوع و شدت سامانه های فشاری در نقشه های همدیدی می باشند و معمولا در زمان و مکان میانگین گیری می شوند. در این پژوهش دو هدف اصلی دنبال می شود: هدف اول ایجاد شاخص های چرخندگی بلند مدت در جنوب ایران با استفاده از مدل گردش منطقه ای (RCM) و هدف دوم بررسی پاسخ های اقلیمی به شاخص های چرخندگی ایجاد شده است که بیانگر تاثیرات گردش جوی منطقه ای بر عناصر اصلی اقلیمی (دما و بارش) می باشند. شاخص های چرخندگی در تراز دریا و جوبالا (500 هکتوپاسکال) از نقشه های میانگین ماهانه استخراج شدند. این نقشه ها توسط مرکز فرایابی های اقلیمی (CDC) تهیه و توسط سازمان پژوهش های جوی و اقیانوسی (NOAA) ایالات متحده منتشر می شوند. به منظور بدست آوردن اندازه مناسبی از نقشه های همدیدی طول جغرافیایی 10 درجه غربی تا 80 درجه شرقی و عرض جغرافیایی 10 درجه شمالی تا 80 درجه شمالی انتخاب شدند تا پوشش مناسبی از سطوح اطراف که از نظر همدیدی به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر الگوهای گردش جوی تاثیرگذار هستند به دست آید. این شاخص ها در 8 ناحیه از جنوب ایران(اهواز، شیراز، بوشهر، کرمان، بندرعباس، جاسک، زاهدان و چابهار) ایجاد گردیدند. معیار به دست آوردن این شاخص ها انحنا و گرادیان خطوط تراز می باشد که نشان دهنده نوع و شدت گردش است. سری های زمانی شاخص های چرخندگی در سطح زمین و جو بالا با خطایی کمتر از 10درصد ایجاد شدند. این شاخص ها برای منطقه ای به شعاع تقریبی 350-300 کیلومتر از هر مرکز معتبر می باشد. محدوده تغییرات این شاخص از 2- تا 2+ (با تفکیک 1/0) است که به ترتیب نشان دهنده اثر پرفشارها و کم فشار ها (یا الگوهای پشته و ناوه) در گردش جوی است. ترکیب شاخص های چرخندگی در سطح زمین و جو بالا در هر مرکز به طور پیشرفته ای، وضعیت اقلیم شناسی همدیدی منطقه را توضیح می دهد. نتایج به دست آمده الگوهای متضاد گردش جوی در نیمه گرم سال (آوریل تا سپتامبر) را در دو سطح نشان می دهد. با توجه به شاخص های چرخندگی ایجاد شده در نیمه گرم سال کم فشار حرارتی و در سطح 500 هکتوپاسکال پرارتفاع جنب حاره ای حاکم می باشد. در نیمه سرد سال (اکتبر تا دسامبر و ژانویه تا مارس) جریانات خارجی گردش جوی اجازه عبور از منطقه را پیدا می کنند. پاسخ های اقلیمی به شاخص های چرخندگی نشان می دهد که به طور کلی دما بهتر از بارش با شاخص های چرخندگی واکنش نشان می دهد.