معیارها و شاخص های موثر در ارزیابی پایداری منابع طبیعی

توسعه پایدار، رویکردی جامع به بهبودبخشی کیفیت زندگی انسان‌‌ها در جهت تحقق رفاه اقتصادی، اجتماعی و محیطی زیستگاه‌‌های انسانی است. به ‌منظور اعمال یک مدیریت مناسب بر منابع طبیعی لازم است ابتدا معیارهای موثر بر پایداری آن بررسی شوند و موثرترین و مهم‌ترین آن‌ها تعیین شوند. در این پژوهش، با تشکیل کمیته خبرگان و مدل برنامه‌ریزی راهبردی4، معیارهای تاثیرگذار در توسعه پایدار منابع طبیعی شامل عامل‌های مدیریت و ساختار سازمانی، اقتصادی، بوم‌شناسی و اجتماعی و فرهنگی تعیین و برای هر معیار نیز شاخص‌های تاثیرگذار مشخص شدند. معیارها و شاخص‌های پرسشنامه‌هایی که ضریب ناسازگاری کمتر از 1/0 داشتند، برای وزن‌دهی انتخاب شدند. میزان نرخ سازگاری کلی مدل برای معیارهای مدیریت و ساختار سازمانی منابع طبیعی، مسئله های اجتماعی و فرهنگی منابع طبیعی، مسئله های بوم‌شناسی و عامل‌های محیطی منابع طبیعی و مسئله های اقتصادی منابع طبیعی به‌‌ترتیب 01/0، 01/0، 01/0 و 03/0 است. سپس با استفاده از شیوه تحلیل سلسله مراتبی5 مهم‌ترین و تاثیرگذارترین معیارها و شاخص‌های موثر بر مدیریت پایدار منابع طبیعی شناسایی شدند. نتایج نشان داد که سهم معیار ساختار سازمانی و مدیریت منابع طبیعی به مثابه مهم‌ترین مسئله از نظر کمیته خبرگان، 38% است. اعمال مدیریت یکپارچه و نظام‌‌مند در زمینه‌‌های مدیریت و ساختار سازمانی، اقتصادی، بوم‌شناسی و اجتماعی و فرهنگی لازمه توسعه پایدار منابع طبیعی است.