گونه شناسی فضاهای باز و نیمه باز مسکن بومی مناطق غرب کردستان: ارزیابی کارایی این فضاها با تاکید بر مولفه های کیفیت محیط

امروزه فضای خانه های بومی روستایی از یک سو باسیاست های جهانی سازی/شدن و از سوی دیگر با پیروی از الگوهای مسکن شهری به دست فراموشی سپرده می شوند. شایسته است آن فضاها پس از شناخت، بررسی و طبقه بندی میزان کارایی، در بازسازی و طراحی خانه های جدید روستایی پیش چشم باشند. هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت و معرفی کاراترین فضاهای بازو نیمه باز، براساس شاخص های کیفی محیط، در خانه های روستایی منطقه غرب استان کردستان (شهرستان های مریوان، سروآباد و کامیاران) است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است؛ در بخش نظری گردآوری داده ها اسنادی و در بخش میدانی و گونه بندی فضا، روش پیمایشی است؛ عکس برداری، تهیه کروکی، برداشت، ترسیم نقشه. برای گونه بندی از میان 290 روستای غرب استان کردستان 100 روستا و از آن میان هم با توجه به همسانی اقلیم و توپوگرافی و فرهنگ، 20 روستای دارای بافت تاریخی و ارزشمند بررسی شده اند سپس میزان کارایی گونه ها براساس هم خوانی با شاخص های کیفی محیط با تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و بهره گیری ازنظر اهالی و رای 16 کارشناس سنجیده شد. نتایج پژوهش نشان داد که در میان گونه های فضای نیمه باز که به پنج دسته: 1- یک وجه باز در طول بنا 2- یک وجه باز با طول کم در طول بنا و عمق زیاد 3- دو وجه باز 4- دو وجه باز با کشیدگی در طول بنا (عمق کم) 5- سه وجه باز، تقسیم می شوند، گونه سوم به دلیل مناسبت اقلیمی و کاربردی، ایجاد فضایی بهتر برای تعاملات اجتماعی، دید گسترده و زیباتر شدن منظر روستا، مطلوب تر است. «بربان» نیز از میان گونه های فضای باز دیگر «بالکن»، «بانیجه» و «بانیج له» به دلیل امنیت بیشتر، دید گسترده، قابلیت توسعه، آسایش اقلیمی و ایجاد فضایی بهتر برای تعاملات اجتماعی، کارایی بیشتری دارد.