«انسان قدیم» در شاهنامه

در همه سنت های معنوی که طریق رسیدن به کمال حقیقی انسان را نمودار می کنند، کم و بیش از دو مقام سخن رفته است: مقام «کرامت» که مقام پاکی و ظهور نور فطرت آغازین است و مقام «کمال» که سوختن در آتش عشق است و رسیدن به خویشتن خویش. مقام نخست متعلق به «انسان قدیم» یا انسان راستین است و مقام دوم متعلق به «انسان کامل». در شاهنامه فردوسی این دو مقام را می توان به سیاوش و کیخسرو نسبت داد که اولی (پدر) نمونه انسان قدیم و دومی (پسر) نمونه انسان کامل است.در این مقاله، با رویکرد جاویدان خرد، از تعلیم سنتی دائویی در تحلیل بخشی از مقام معنوی سیاوش در شاهنامه بهره خواهیم برد. در تعلیم دائویی انسان قدیم دارای خصائصی همچون بی فعلی، بساطت و سادگی، صلح کل و... است که این ویژگی ها در شخصیت معنوی سیاوش نیز به چشم می خورد. بر این اساس، با توجه به ارتباط سیاوش با رمز «ماه» و پیوند او با نور فطرت انسانی و نیز مقام «قلب» نشان خواهیم داد که او در میان مقامات سلوکی، صاحب مقام متوسط یعنی صاحب نور سکینه است و مظهر انسان قدیم به شمار می رود.