آیین نمایشی شیر در ششتمد سبزوار: بازنمایی جهان بینی ها و ارزش های فرهنگی در آیین

آیین شیر، آیینی عاشورایی است که در برخی نقاط ایران به ویژه ایران مرکزی مانند یزد، شاهرود به طور گسترده اجرا می شود. در آیین شیر که در ایام عزاداری امام حسین (ع) اجرا می شود، فردی با پوشیدن لباس و زدن ماسکی به صورت به شکل شیر درآمده، با انجام حرکات و آواهایی در میان عزاداران حسینی به طور نمادین به عزاداری و سوگواری سید و سالار شهیدان می پردازد. این پژوهش به بررسی انسان شناختی این آیین در منطق هایی از جنوب سبزوار می پردازد. در این راستا روایت های مختلف شیر در نظام آیینی عاشورای ششتمد سبزوار مورد اشاره و بررسی قرار گرفته است. این بررسی با رویکردی هم زمان و ملهم از بحث نظری ویکتور ترنر در باب نمادهای آیینی به تجزیه و تحلیل آیین مورد نظر در ششتمد می پردازد. نتایج این مطالعه مردم نگارانه، نماد آیینی شیر را به مثابه نمادی دارای تراکم معنایی مطرح می سازد. این تراکم در یک تکثر معنایی در طیفی از مسائل عاطفی تا هنجاری در خدمت ارائه تصویر فرهنگی امام (ع) در جامعه مورد مطالعه است. این تصویر فرهنگی را می توان از خلال ترکیب عظیم مظلوم نشان داد. چنین تصویری از امام مبین نوعی جهان بینی و الهیات شیعی است که در آن امام در راس هرم و در مرحله ماقبل خدا قرار می گیرد؛ درنتیجه همه اشکال هستی در ذیل آن تعریف شده و در خدمت آن و در کنترل او می باشند. چنین الهیاتی در سطوح خردتر خود را در برخی از ارز ش های فرهنگی جامعه مانند پیشواگرایی نشان می دهد.