ارزیابی روش های مختلف شکستن خواب و جوانه زنی بذر علف هرز تاج خروس وحشی (Amaranthus retroflexus)

علف های هرز به عنوان مهم ترین تنش زیستی، با کاهش کارآیی مصرف آب، هدر رفت مواد غذایی، سایه افکنی و ترشح مواد سمی، منجر به کاهش 10 تا 100 درصدی عملکرد گیاهان زراعی می شوند. اولین قدم در کنترل علف های هرز شناخت زیست شناسی و چرخه زندگی علف هرز به ویژه خصوصیات اکوفیزیولوژیکی بذر آن ها می باشد. خواب در بذر علف های هرز از جمله بذرهای تاج خروس وحشی امری معمول است؛ بنابراین، با توجه به اهمیت مطالعات خواب و جوانه زنی بذر علف هرز، تحقیق حاضر با هدف شناسایی روش های شکستن خواب و جوانه زنی بذر علف هرز تاج خروس وحشی طراحی گردید. پژوهش حاضر در پاییز سال 1392 با جمع آوری بذرهای تاج خروس وحشی از مزارع روستای آلاجوجه، شهرستان خداآفرین واقع در استان آذربایجان شرقی آغاز، سپس در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال های 1393 و 1394 به اجرا درآمد. از تیمارهای آب داغ به مدت های 30، 60 و 120 ثانیه، پیش سرمای مرطوب (دو درجه سانتی گراد) به مدت دو و چهار هفته و نگهداری در دمای شش درجه سانتی گراد به مدت 18 ماه در قالب طرح کاملا تصادفی و در چهار تکرار برای شکستن خواب بذرها استفاده شد. برای آنالیز داده ها از برنامه GenStat نسخه 12.1 و برای مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد استفاده گردید. از اکسل 2013 برای رسم نمودارها استفاده گردید. تجزیه واریانس مشخص نمود که اثر تیمار ها بر درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی در علف هرز تاج خروس وحشی در سطح احتمال 1 درصد و میانگین مدت جوانه زنی در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. نتایج حاصل نشان داد که در بین تیمارهای مورد مطالعه، تیمار نگهداری بذرها به مدت 18 ماه در دمای 6 درجه سانتی گراد بهترین تاثیر بر شکست خواب بذرهای علف هرز تاج خروس وحشی داشت. بطوری که بیشترین درصد جوانه زنی (92 درصد)، سرعت جوانه زنی (18/29 بذر در روز) و کمترین میانگین مدت جوانه زنی (2/4 روز) در تیمار نگهداری بذرها به دست آمد. تیمار پیش سرمای مرطوب نیز اثرات معنی داری در تحریک جوانه زنی داشت. با توجه به اینکه تیمار های نگهداری بذر در دمای پایین و پیش سرمای مرطوب باعث تسریع در فرایند جوانه زنی و افزایش درصد جوانه زنی می گردد، لذا اطلاع دقیق از آن ها می تواند در جهت بررسی، کنترل و جلوگیری از گسترش این علف هرز موثر باشد. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که در بین تیمارهای مورد مطالعه، نگهداری بذرها به به مدت زمان 18 ماه در دمای شش درجه سانتی گراد بهترین روش برای برطرف نمودن خواب بذرهای علف هرز تاج خروس وحشی می باشد. جنبه های نوآوری: 1- تیمار های نگهداری بذر در دمای پایین و پیش سرمای مرطوب باعث شکست خواب بذر گردید. 2- تیمار نگهداری بذر در دمای پایین باعث افزایش درصد و سرعت جوانه زنی گردید.