بررسی ثبت کنیسه اهل کتاب و اختلاف آنان با سازمان اوقاف

یکی از اختلافاتی که میان انجمن کلیمیان و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور وجود دارد مساله ثبت اسناد کنیسه های کلیمیان به نفع سازمان اوقاف است. این اختلاف نشات گرفته از باور پیروان آیین یهود است چراکه آنان معتقدند در شریعت شان نهادی تحت عنوان «وقف» وجود ندارد و در نتیجه کنیسه های مزبور را متعلق به جامعه کلیمیان می دانند. از این رو حل این اختلاف در گرو بررسی مسائلی چون وجود یا عدم وجود نهاد «وقف» در آیین یهود و نیز وظیفه اهل کتاب در غیر احوال شخصیه است. براساس آنچه در این نوشتار تبیین می گردد روشن خواهد شد که اولا؛ نهاد وقف از اختصاصات شریعت اسلام نیست و میان سایر ادیان الهی و حتی کسانی که پیرو هیچ آیین و مذهبی نبوده اند نیز امری رایج و شناخته شده است و ادعای نبود وقف در آیین یهود، نه تنها ادعایی بدون پشتوانه و عاری از هر گونه حقیقت است بلکه وقف میان قوم یهود و طرفداران این مکتب امری رایج و متداول بوده است، ثانیا؛ اهل کتاب مقیم ایران در غیر احوال شخصیه، تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران هستند نه تابع مذهب خود، بنابراین از آن جایی که وقف و هر آنچه که در حکم وقف قلمداد می شود در زمره احوال شخصیه نیست در نتیجه آنان مطیع قوانین ایران می باشند. از این رو اگر موقوفه بودن کنیسه مورد اختلاف، به اشتهار محلی یا سند قطعی دیگر، معلوم و محرز باشد، از مصادیق قطعی اوقاف عام است و در غیر این صورت از امور عام المنفعه محسوب می شود که این امور نیز در حکم وقف هستند.