ارزیابی پتانسیل تورم خاک های ریزدانه بزرگراه شمالی تبریز بر اساس حد انقباض

انقباض و تورم دو روی یک سکه بوده و هر خاکی که علائمی از انقباض و ترک خوردگی در موقع خشک شدن از خود نشان دهد، قابلیت تورم در اثر جذب رطوبت را نیز دارد. پدیده تورم پدیده ای برگشت پذیر است. مسیر اتوبان شمالی تبریز عموما متشکل از خاک های ریزدانه بوده و اکثرا از خاک های رسی و مارنی تشکیل شده است. با وجود عمر نسبتا کم این اتوبان، در قسمت های مختلفی از این مسیر تاثیر پدیده های مختلف زمین شناسی موجب بروز ترک ها و شکستگی های طولی و عرضی، اعوجاج در سطح روسازی اتوبان شده که یکی از این پدیده های مخرب تورم و انقباض خاک های ریزدانه است. در این تحقیق بعد از بررسی های محلی، نمونه برداری شده و با تعیین حد انقباض به کمک روش های مستیقم و غیرمستقیم، پتانسیل تورم خاک های ریزدانه محدوده این بزرگراه بررسی شده است.
بر روی نمونه های اخذ شده آزمایش های دانه بندی، هیدرومتری، تعیین حد روانی، حد خمیری و حد انقباض و درصد تورم انجام گرفته است. بر اساس طبقه بندی یونیفاید همه نمونه ها در گروه CL قرار دارند. حد انقباض نمونه ها بین 12 تا 18 درصد و نشانه خمیری بین 10 تا 23 درصد، درصد تورم آزاد نمونه ها با استفاده دستگاه تحکیم یک بعدی (ادومتر) بین 3 تا 10 درصد تعیین شده است. هم چنین حد انقباض نمونه ها بر اساس حد روانی و شاخص خمیری به روش ترسیمی کاساگرانده برآورد شده و مشاهده گردیده که با مقادیر ارزیابی درصد تورم با آزمایشات، انطباق خوبی دارد. عدد فعالیت نمونه ها کمتر از 1 و مقدار مواد رسی 24 تا 34 درصد تعیین شده است. هم چنین پتانسیل تورم نمونه ها با سایر روابط تجربی و طبقه بندی های موجود بر اساس حد انقباض و نشانه خمیری و عدد فعالیت تعیین شده و مشاهده گردید که پتانسیل تورم این خاک ها کم تا متوسط است.