کمیل بور و کامران گشتاسبی*

اکثر طراحی سازه های زیرزمینی بر اساس روش های تجربی، تحلیلی و عددی می باشند. روش همگرائی- محدودیت(CCM) یکی از تکنیک های تحلیلی است که به طور گسترده ای برای تحلیل پایداری سازه های زیرزمینی استفاده میشود. انتخاب مدل رفتاری صحیح برای توده سنگ و به ویژه رفتار بعد از شکست آن، یکی از چالش های مهم در آنالیز پایداری سازه های زیرزمینی است. در کلیه روابط ارائه شده برای روش CCM مسئله حضور آب لحاظ نشده، در حالی که حضور آب به عنوان یک فاکتور کلیدی در طراحی تونل همیشه مطرح است. در این پژوهش از اطلاعات یک تونل با شکل مقطع دایروی و در دو شرایط خشک و اشباع، برای مقایسه استفاده شده است. برای مطالعه تاثیر انتخاب مدل رفتاری و اثر آب، از مدل های رفتاری الاستو پلاستیک کامل( EPP) و کرنش نرم شونده SS برای آنالیز عددی و مقایسه بین نتایج، استفاده شده است. با انجام آنالیز مشاهده شد که پاسخ الاستیک زمین در شرایط حضور آب، برای هر دو مدل رفتاری یکسان است و منحنی های GRC و LDP بر روی یکدیگر قرار می گیرند. اما با شکست توده سنگ اختلاف بین این منحنی ها بیشتر شده و زمانی که جبهه کار به اندازه نصف قطر تونل 0/5 D دور میشود، به این اختلافات افزوده خواهد شد. همچنین بیشینه جابجایی در شرایط مختلفK و در حالت آبدار، بیشتر از حالت خشک بوده، اما اختلاف بین آن ها برای مدل رفتاری EPP اندک بوده و برای مدل رفتاری SS کاملا محسوس می باشد