شرط بازنگری قیمت در قراردادهای گازی «دریافت یا پرداخت» و حل وفصل اختلافات ناشی از آن

قراردادهای عرضه گاز take or pay از انواع قراردادهای بلندمدت خریدوفروش گاز طبیعی است که ویژگی طولانی بودن مدت آن ناخواسته موجب تغییر قیمت قرارداد می شود. تغییر قیمت قرارداد نیز تعادل اقتصادی آن را بر هم می زند و تبعا اجرای قرارداد را با مشکل مواجه می سازد. تغییر قیمت این قراردادها معمولا از عوامل مختلفی ناشی می شود که آزادسازی بازارهای مصرف نهایی، انقلاب گاز شل، بحران های اقتصادی، جدایی و تفاوت قیمت نفت و گاز از مصادیق بارز آن است، لیکن حوادث ناگهانی بیش از سایر عوامل در تغییر قیمت قراردادهای take or pay موثر است. در مورد این گونه مشکلات قراردادی هم تاکنون راهکارهای حقوقی خاصی ارائه شده که تاکید بر تعیین دقیق قیمت گاز طبیعی یا پیش بینی مکانیسم های تعیین قیمت براساس مقیاس های مختلف برای پیشگیری از آن مشکلات به کار می رود و گنجاندن شرط بازنگری در قیمت به عنوان Exit Clause هنگام امضای قرارداد نیز برای اصلاح آن مدنظر قرار می گیرد. اختلافات ناشی از تغییر قرارداد عرضه گاز طبیعی نیز در گذشته از طریق مذاکره و داوری تجاری حل وفصل می شد، اما در حقوق کنونی از داوری بازنگری قیمت استفاده می شود که مقاله حاضر به تحلیل آن می پردازد.