پهنه بندی آسیب سرمازدگی اراضی شالیزاری استان گیلان در مراحل مختلف رشد گیاه برنج با استفاده از سنجش از دور

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
سابقه و هدف
از دست رفتن محصول در نتیجه عوامل خسارت زای قهری طبیعی وارده و اثر نامطلوب آن در میزان تولید یکی از موارد مورد توجه در کشاورزی می باشد. تنش های محیطی به ویژه تنش سرما و سرمازدگی ویژگی های مورفولوژی و فیزیولوژی گیاهان را تحت تاثیرقرار می دهد. شناسایی و تعیین توزیع مکانی شالیزارهای تحت تنش آسیب سرمازدگی برای ارزیابی امنیت غذایی و بهبود مدیریت کشت و کار اهمیت فراوانی دارد. پژوهش حاضر با هدف تهیه پهنه های سرمازدگی با استفاده از تصاویر ماهواره ای و شاخص درجه حرارت روز سرما (CDD) به منظور ارزیابی شدت آسیب سرمازدگی در مراحل مختلف رشد گیاه برنج انجام شد.
مواد و روش ها
در پژوهش حاضر از داده های هواشناسی ایستگاه سینوپتیک شهر کیاشهر استفاده شد. داده ها ی اندازه گیری شده شامل دمای بیشینه، کمینه و میانگین روزانه ی هوا، به ترتیب Tmax، Tmin، Tavg بود. 180 تصویر با کد MOD11A1 مربوط به فصل زراعی 90-89 سال 2011 میلادی، که منطقه گیلان را پوشش می دهند از سایت سازمان ملی هوا و فضای آمریکا (ناسا) اخذ شدند. به منظور ایجاد نقشه های دمای سطح زمین در شهرستان رشت، محصول دمای سطح زمین مودیس پیش پردازش شد. با استفاده از تصاویر ماهواره ای و شاخص درجه حرارت روز سرما (Cold Degree Day) در سه مرحله فنولوژیک برنج (گیاهچه ، تشکیل گل آذین-آبستنی، خوشه دهی تا گلدهی)، تاثیر آسیب سرمازدگی در مراحل مختلف رشد گیاه برنج در بخشی از اراضی شالیزاری استان گیلان مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج و بحث
شدت آسیب سرمازدگی در مزارع شالیزار در زمان هایی از رشد گیاه که دما کمتر از حد بحرانی بوده، برآورد گردید. نتایج نشان داد میزان شاخص درجه حرارت روز سرما (CDD) در مرحله گیاهچه ای 7/8، در مرحله تشکیل گل آذین-آبستنی 1/3 و در مرحله خوشه دهی تا گلدهی 11 درجه روز می باشد. همچنین، بررسی روند پهنه های سرمازدگی نشان داد که اراضی شالیزار کوچصفهان، لشت نشا و خشک بیجار به دلیل آسیب سرمازدگی شدید طی دوره رشد گیاه برنج تحت بیشترین خسارت بر رشد و عملکرد قرار دارند. پهنه های با پیکسل های تیره (دمای کمتر از آستانه دمایی برای رشد) در مرحله گل آذین- آبستنی نسبت به دیگر مراحل رشد، بیشتر در معرض آسیب سرمازدگی بودند. همچنین بر پایه نتایج به دست آمده، ادغام داده های سنجش از دور با اطلاعات زمینی تحت یک الگوی بهبود یافته جهت تفسیر داده های ماهواره ای برای مناطقی که داده های زمینی کم و غیر قابل دسترس است، بسیار مناسب می باشد. این روش از قابلیت خوبی در تعیین ریسک کشت برنج در سطح شالیزارها و در زمان های مختلف سال برخوردار بوده و با استفاده از آن می توان قابلیت شالیزارها را برای کشت دوم تعیین کرد.
نتیجه گیری
آگاهی از توزیع مکانی و زمانی دمای اراضی شالیزار برای تعیین بیلان انرژی، مطالعات هواشناسی و شناسایی شالیزارهای تحت تنش های دمایی ضروری است. بر اساس نتایج به دست آمده از تصاویر ماهواره ای در بررسی تنش های دمایی موفق بوده و با استفاده از تصاویر ماهواره ای، می توان تنش های دمایی (سرمازدگی و گرمازدگی) در مراحل رشد گیاه برنج و کاهش عملکرد محصول را مورد بررسی قرار داد. از نتایج حاصل از پیش بینی میانگین دمای هوا و پهنه بندی خطر سرمازدگی می توان در برنامه ریزی های محیطی همچون کنترل بیماری ها و آفات، مدیریت بهینه منابع آب، برآورد خسارت وارده بر مزارع و مطالعات زیست محیطی استفاده کرد.
زبان:
فارسی
صفحات:
102 تا 116
لینک کوتاه:
magiran.com/p1976467 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!