بررسی ذخیره کربن در مناطق اقلیمی مختلف و عوامل تاثیرگذار بر آن در استان کردستان

در دهه های اخیر، تغییر اقلیم و افزایش دمای جهان (گرمایش جهانی) از مهم ترین چالش های جهانی است که توجه محققین را به خود جلب نموده است. اطلاع از اثرات تغییر اقلیم بر میزان کربن خاک می تواند به عنوان یکی از بهترین ابزارها برای درک بهتر چرخه کربن خاک مورداستفاده قرار گیرد. ازاین رو این مطالعه به منظور بررسی و مقایسه میزان ذخیره کربن در مناطق اقلیمی مختلف و همچنین تعیین مهم ترین عوامل محیطی (عوامل خاکی، بارش و ارتفاع) موثر بر میزان ذخیره کربن در هر سه منطقه دزلی (اقلیم مرطوب)، نران (اقلیم ‏خشک) و گردنه‎مروارید (اقلیم نیمه خشک) در استان کردستان موردبررسی قرار گرفت. برای این منظور در منطقه دزلی 6، نران 3 و گردنه مروارید 4 سایت انتخاب و در آن نمونه خاک ترکیبی از3 نقطه برداشت شد. برای مطالعه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در هر رویشگاه اقدام به حفر سه پروفیل از عمق 0-50 سانتی‏متری خاک گردید (درمجموع 39 نمونه خاک). آنالیز آماری با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه (one-way ANOVA) و آنالیز رگرسیون انجام گرفت. نتایج نشان داد که میزان ذخیره کربن در سه منطقه دارای تفاوت معنی داری هستند بطوریکه بیشترین و کمترین مقدار ذخیره کربن به ترتیب در منطقه دزلی (16/1 ± 56/9، تن در هکتار) و گردنه مروارید (08/1 ± 34/5، تن در هکتار) بوده است. بررسی ها نشان داد که رابطه خطی و مثبتی بین مقدار ذخیره کربن و مقدار فسفر خاک در تمامی مناطق وجود دارد. همچنین رابطه خطی و افزایشی بین مقدار ذخیره کربن و ارتفاع در مناطق موردمطالعه مشاهده گردید. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که در منطقه دزلی میزان آهک خاک (R = 0.52)، در منطقه نران نیتروژن خاک (R = 0.71) و در منطقه گردنه مرواید ارتفاع (R = 0.83) مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر میزان ذخیره کربن هستند. نتایج این تحقیق نشان می‏دهد که تغییر اقلیم (خشک‏تر شدن اقلیم) منجر به کاهش ذخیره کربن خاک خواهد شد. با توجه به متغیر بودن تاثیرگذاری عوامل محیطی در اقلیم‏های مختلف، پیشنهاد می گردد که برای مدیریت ذخیره کربن در هر اقلیم، روش‏های متفاوتی مورداستفاده قرار بگیرد.