حوزه شیعی حلب؛ حلقه گمشده فرهنگی در شام

حوزه شیعی حلب، از جمله پایگاه های فرهنگی شیعیان بوده است که کمتر مورد توجه مورخان قرار گرفته و اطلاعات در خصوص این مرکز علمی فرهنگی، بسیار اندک است. از دوره حاکمیت حمدانیان و سپس بنی مرداس بر شهر حلب، حضور فرهنگی و اجتماعی شیعیان در پرتو سیاست های حمایتی این حاکمیت ها و نیز مهاجرت عالمان شیعی از دیگر سرزمین های اسلامی به حلب پررنگ تر شد؛ چنان که بازتاب نام و شرح حال عالمان شیعی حلب در دوران حمدانی و بنی مرداس در کتب رجالی و تواریخ محلی، نشان از رونق و شکوفایی حوزه شیعی حلب دارد. مسئله اساسی در این پژوهش، آن است که عوامل شکل گیری و رونق حوزه شیعی حلب چه بوده است؟ و حوزه شیعی حلب چه تاثیری بر اوضاع مذهبی مردم حلب گذاشته است؟ یافته های پژوهش، بر این اصل استوار است که حمایت امرای حمدانی و بنی مرداس، نیابت شاگردان سید مرتضی و شیخ مفید در حلب، و همچنین، تربیت شاگردانی در حوزه شیعی حلب توسط آنان، از عوامل شکل گیری و رونق حوزه شیعی حلب به شمار می رود. علاوه بر این، حضور فعال علمای امامی و رونق حوزه شیعی حلب، موجب تغییر و تحول مذهبی مردم حلب از فقه حنفی به امامی شد که تا پایان قرن ششم هجری همچنان ادامه داشت.