بررسی تاثیر مراقبت در منزل پس از زایمان بر الگوی تغذیه شیر خواران

اهمیت شیردهی و بویژه تغذیه انحصاری با شیر مادر در طی 4 تا 6 ماه اول زندگی بررسی شد، سلامت و کاهش مرگ و میر شیرخواران در مطالعات متعددی به اثبات رسیده است. برنامه بازدید منزل و بررسی سلامت مادر و کودک پس از زایمان علیرغم اهمیت بسیار زیادی که دارد تاکنون در کشور ما آنچنان مورد توجه قرار نگرفته است. پژوهش حاضر یک مطالعه شبه تجربی است که به منظور بررسی تاثیر یک برنامه مدون بازدید و مراقبت در منزل پس از زایمان بر الگوی تغذیه شیرخواران تا پایان 2ماهگی از مهرماه لغایت دی ماه 1376 در تهران انجام گرفته است.
در این پژوهش 110 نفر از زنان نخست زای سالم که در دو تا از بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران بستری و زایمان طبیعی و نوزادانی سالم داشتند انتخاب و به روش کنترل شده پی در پی به هر یک از دو گروه مطالعه و کنترل اختصاص یافته اند. مادران و شیرخواران دو گروه در روزهای سوم، دهم، پایان ماه اول؛ و پایان ماه دوم پس از زایمان در منزل برررسی می شدند. برنامه مدون ویزیت مادر و نوزاد و مراقبت در منزل برای 55 مادر و نوزاد در گروه مورد آزمایش انجام شد. الگوی تغذیه و وزن شیرخواران در هر ویزیت ثبت می شد. برای گروه بازدید منزل، یک برنامه مدون بازدید منزل شامل بررسی وضعیت سلامت مادر و شیرخوار، مراقبتهای لازم، آموزش و مشاوره های بهداشتی اجرا شد.
متغیرهایی نظیر تحصیلات همسر، طبقه اجتماعی اقتصادی، رتبه تولد و وزن هنگام تولد نوزاد و دریافت آموزش قبلی درباره شیردهی در دو گروه اختلاف معنی داری نداشت. در پایان 2ماهگی 4/76درصد از شیرخواران گروه بازدید منزل و 8/41درصد از شیرخواران گروه کنترل منحصرا با شیر مادر تغذیه می شدند. میزان استفاده از مایعات و مکمل در تغذیه شیرخوار در گروه کنترل بیشتر بود. الگوی تغذیه شیرخواران در دو گروه اختلاف واضحی نداشت. میزان شیردهی در شب و شیردهی برحسب تقاضای شیرخوار در گروه بازدید منزل و فاصله بین دو وعده شیردهی در گروه کنترل افزایش قابل توجهی نسبت به گروه دیگر داشت. شیرخواران گروه بازدید منزل در پایان ماه دوم از افزایش وزن واضحی برخوردار بودند.
یافته های این پژوهش حاکی از موثر بودن برنامه بازدید منزل پس از زایمان بر الگوی تغذیه شیرخواران و رفتارهای شیردهی مادران است. با توجه به اهمیت تداوم مراقبتها و مشاوره های بهداشتی پس از زایمان، برای ارتقاء سلامت مادران و شیرخواران و کمک به حفظ و تداوم شیردهی و بویژه ترویج تغذیه انحصاری با شیرمادر و نیز با توجه به لزوم داشتن رویکرد اجتماعی در ارائه خدمات بهداشتی، پیشنهاد می شود راهکارهای اجرای برنامه بازدید منزل پس از زایمان مورد توجه قرار گیرد.