دو معنای فلسفه تاریخ

چکیده: فلسفه تاریخ، بسته به دو معنایی که از واژه «تاریخ» اراده می شود، به فلسفه نظری و فلسفه نقدی تاریخ تقسیم می شود؛ فلسفه نقدی تاریخ که به مسائلی همچون تبیین و فهم، عینیت و ارزش داوری، علیت و روایت در تاریخ می پردازد، به حوزه معرفت شناسی متعلق است. فلسفه نظری تاریخ که در پی یافتن معنا و غایت تاریخ است، به حوزه مابعدالطبیعه تعلق دارد.
در این جستار، نخست به بیان تمایز فلسفه نظری و فلسفه نقدی تاریخ با توجه به تمایز معرفت درجه اول و معرفت درجه دوم می پردازیم و به مهم ترین مسائل و پیشینیه این دو فلسفه اشاره می کنیم؛ سپس ایراداتی را که به تمایز فلسفه نظری و نقدی تاریخ و فلسفه نظری تاریخ و خود تاریخ صورت گرفته است، نقد و بررسی می کنیم.