خرافه پردازی در تفسیر سورآبادی

بازخوانی انتقادی تفسیر سورآبادی یا تفسیر عتیق نیشابوری در این مقاله، معبری برای ورود به نخستین مخازن خرافه پردازی ها می گشاید و اسلوب عمل و ساز و کار پیشتازان در هم آمیزی ضایعات خرافی با فرهنگ نوین اسلامی را معرفی می کند. بررسی اصلی ترین مسائل مندرج در کتاب خدا، که متضمن سفارش های اخلاقی و رفتارهای موجه انسانی، بازگویی عبرت آور سرنوشت پیامبران و سوداهای بر باد رفته امت های سرکش و نمایش تلاش برای به راه خدا خواندن کافران و اهل کتاب است، جست وجوی آثار و عوامل مداخله ضربه شمشیر در گسترش اندیشه اسلامی را ناکام می گذارد و آن گاه که در کتاب بی بدیل قرآن، حتی در مقابله با مشرکان نیز، که موجب بروز نهایت غضب الاهی بوده اند، توصیه ای به کاربرد خشونت ندیده و *. پژوهشگر نخوانده ایم؛ پس سوال کنیم این همه ادعاهای پیچ در پیچ و پوچ، در اثبات توسل بی وقفه مسلمانان به سفاکی، در مسیر تبلیغ و توصیه اسلام، از چه مراکزی بیرون خزیده و بر چه اسنادی استوار بوده است؟ عرضه و ارائه تمام مکتوباتی که هر مومن به اسلام را، از آغاز با شمشیری به دست و دندان نمایش می دهد، از فرط فراوانی عنوان و اوراق، ناممکن است؛ اما یافتن «ام الاباطیل» و «اب الخرافات» آن ها دشوار نیست که از دو کتاب افزون نمی شود: تفسیر عتیق نیشابوری، معروف به سور آبادی و تاریخ نامه طبری، منسوب به بلعمی.