آسیب شناسی تربیت اخلاقی

انسان امروز بیش از هر زمان دیگر پریشان و سر در گم است. به راستی چرا احساس آرامش خود را از دست داده و به پوچ گرایی رسیده است؟ اضطراب و افسردگی روزافزون بشر ناشی از چیست؟ چرا هر روز آمار قتل، خودکشی، جنایت و آسیب و تنش های روانی - اجتماعی رو به افزایش است؟ مطالعات کارشناسان نشان می دهد که علت اصلی پسیکو نوروزها (بیماری های روانی) را می توان در ضعف رفتارهای اخلاقی یافت و لازم است پزشکان برای درمان این بیماری ها با مسائل اخلاقی آشنا شوند؛ مسائلی که عدم پایبندی به آنها ریش? این مشکلات است. بزرگی دیگر می گوید: «آنچه اکثریت وسیعی از مردم عصر ما از آن به عنوان ترقی تجلیل می کنند، درست همان چیزی است که ما برعکس، آن را انحطاط عمیق می بینیم؛ زیرا این وضع به روشنی نتیجه حرکتی نزولی یا سقوطی است که پیوسته شتاب می گیرد و بشریت متجدد را به سیاه چال سیطره کمیت محض سوق می دهد». برای رهایی و گریز از این چالش ها و آسیب ها آنچه در آغاز ضروری به نظر می رسد، شناسایی علل و عوامل است. بررسی و ریشه یابی عللی که به عنوان مجموعه ای از پدیده های پیچیده، اولا بر شکل گیری شخصیت و منش افراد و ثانیا بر جهت دهی و ساختار اجتماع انسانی تاثیر می گذارند، یکی از مهم ترین وظایف بزرگان تعلیم و تربیت و جامعه شناسان تربیتی است. در مجموع می توان گفت که شش نهاد اساسی در شکل گیری شخصیت و هویت فرد مؤثر است: که عبارتند از: اجتماع، خانواده، فرد، همسالان، مدرسه و مذهب، مسئله تربیت به دلیل درگیر کردن سه بعد وجود آدمی یعنی بعد شناختی، عاطفی و رفتاری با تحول فرد برای رسیدن به هدف نهایی خلقت و تامین سعادت و کمال او از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و شناخت عوامل مختل کننده این پرورش هماهنگ و همه جانبه ضروری است. آسیب شناسی تربیت اخلاقی عبارت است از شناسایی مجموعه پدیده هایی که بر روند رشد اخلاقی و تربیتی فرد تاثیر منفی برجای می نهند و در دراز مدت می تواند سرنوشت اجتماع انسانی را به مخاطره اندازد. خانواده، اجتماع و مدرسه از جنبه های مختلف می تواند آسیب زا و چالش آفرین باشد. در بعد خانواده، مسائلی همچون اختلافات خانوادگی، تبعیض، فقر مفرط و ثروت بی حد و حصر، عدم اطلاع و پایبندی والدین به ارزش های اخلاقی، طلاق، ازدواج مجدد و عدم آشنایی والدین به روش ها و مسائل تربیتی قابل بررسی است. از میان عوامل اجتماعی می توان به نابرابری اقتصادی و اجتماعی، دوستان ناباب، رشد بی رویه جمعیت، کمبود مکانهای تفریحی و سالم، تنوع و تضاد اطلاعات رسانه ای و دسترسی به کتاب ها و نوارهای مبتذل اشاره کرد. عوامل آسیب زا در بعد مدرسه را نیز می توان در عدم تقویت تفکر منطقی، عدم آگاهی یا بی تفاوتی اولیای مدرسه به مسائل اخلاقی، تنبیه و سخت گیری، تاکید بر آموزش صرف، عدم برنامه ریزی مناسب برای اوقات فراغت دانش آموزان جست و جو کرد. از میان عوامل مذکور به پاره ای از آنها اشاره ای مختصر خواهد شد.