عشق مجازی و رابطه آن با عشق حقیقی از دید عرفان اسلامی

یکی از مباحث پرچالش در مبحث عشق این است که آیا عشق مجازی می تواند پل و معبری برای عشق حقیقی به شمار رفته و از این جهت دارای مشروعیت شود؟ عرفای بزرگ مسلمان با طرح قاعده «المجاز قنطره الحقیقه» بر این نکته پای فشرده و حتی در عرصه سیر و سلوک به تجربه کردن و چشیدن عشق مجازی توصیه می کنند. البته آنان تاکید می ورزند که مقصودشان عشق مجازی عقلانی و عفیف است که از هرگونه هوا و هوس و امیال شهوانی پیراسته باشد. نگارنده در این مقاله با ارائه دیدگاه عارفان بزرگی همچون عین القضاه همدانی، احمد غزالی، روزبهان بقلی شیرازی، صدرالمتالاهین و... هفت تحلیل از این دیدگاه را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رهنمون شده که اولا عشق مجازی با فرض نمایندگی حسن معشوق از حسن خداوند، همان عشق حقیقی است و عشق های مجازی از نوع لیلی و مجنون به هیچ روی نمی تواند از شاخه های شهوت و هوس عاری باشد؛ ثانیا بر اساس برخی از تحلیل های ارائه شده، اساسا موضوع بحث از این مسئله خارج است که عشق مجازی پل رسیدن به عشق حقیقی است، و بر اساس سایر تحلیل ها، عشق مجازی باعث تاریکی بیشتر باطن می شود، نه آنکه سبب تطهیر آن شود و زمینه را برای عشق حقیقی فراهم سازد. بنابراین ادعای آورده شده مردود است. گفتنی است با آنکه عرفا به این شایبه ها مبتلا نبوده اند،ولی این امر باعث سوء استفاده دیگران شده است.