بوردیو و جامعه شناسی ادبیات

جامعه شناسی ادبیات، جوان ترین شاخه از شاخه های جامعه شناسی عمومی است و در سطح جهانی، تلاشهای گسترده ای درباره جامعه شناسی ادبیات و شاخه های گوناگون آن، از قبیل جامعه شناسی ادبی، جامعه شناسی ذوق ادبی، جامعه شناسی رمان، جامعه شناسی آفرینش ادبی، جامعه شناسی کتاب و جامعه شناسی خواندن صورت گرفته است؛ با وجود این، سطح کنونی پیشرفت جامعه شناسی ادبیات در ایران، مانند بسیاری از دیگر رشته ها، و شاید بیش از سایر آنها، از سطح موجود جهانی پایین تر است. پی یر بوردیو (1930 2002)، یکی از جامعه شناسان و منتقدین برجسته معاصر فرانسوی در زمینه جامعه شناسی ادبیات است که دیدگاه های او در کشور ما، در مقایسه با سایر جامعه شناسان ادبیات، مانند لوکاچ، گلدمان، آدورنو، گرامشی، باختین و... کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در مجموع، بوردیو معتقد است که ذائقه های ادبی و هنری افراد متاثر از زمینه های مختلفی است که افراد در آن به سر می برند؛ این زمینه ها شامل نظامهای خانوادگی، آموزشی، نهادهای ادبی و هنری و منشا طبقاتی آنهاست. هدف ما در این مقاله آشنایی مقدماتی با چشم اندازهای نظری دیدگاه پی یر بوردیو در مورد جامعه شناسی ادبیات است. برای تحقق این هدف ابتدا به مفاهیم اساسی بوردیو در جامعه شناسی ادبیات چون زمینه، عادت واره و ذائقه ادبی می پردازیم و سپس درباره نسبت بین این مفاهیم در جامعه شناسی ادبیات بوردیو سخن خواهیم گفت.